استان همدان به عنوان قطب ادبیات کودک و نوجوان شناخته می‌شود و نویسندگان و شاعران صاحب‌نامی همچون مصطفی رحماندوست از دیار برخاسته‌اند اما کاستی‌های موجود از جمله نبود انتشارات تخصصی کودک و نوجوان، نگاه سطحی نویسندگان به کودک و … با قطب ادبیات کودک همخوانی ندارد.
به گزارش چاپ و نشر آنلاین به نقل از ایبنا، حوزه ادبیات کودک و نوجوان طی دهه‌های مختلف فراز و فرود بسیاری داشته اما در استان همدان وضعیت ادبیات کودک و نوجوان نسبت به دیگر استان‌ها بسیار بهتر بوده و از لحاظ تعداد شاعر کودک و نوجوان در برابر بسیاری از استان‌ها غنی‌تر است و همین باعث شده که استان همدان مهد ادبیات کودک و نوجوان در کشور باشد.
همدان جایگاه خوبی در کشور دارد و دلیل آن هم پیشینه بسیار قوی و اساتیدی است که دارد و هر کدام وزنه‌ای برای ادبیات کودک و نوجوان هستند. بر این اساس با معصومه کریمی نویسنده و یک شاعر در مورد وضعیت ادبیات کودک و نوجوان گفت‌وگو کرده‌ایم.
به عنوان نویسنده کودک و نوجوان وضعیت ادبیات کودک در استان همدان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
به نظر من ادبیات کودک چه در همدان و چه در کشور حال مساعدی ندارد، چون طی سال‌های اخیر کتاب‌هایی که برای کودک به چاپ می‌رسد، کتاب‌هایی نیستند که خیلی مسیر متفاوت و قشنگی پیش روی کودک بگذارد. من به عنوان کسی که سال‌هاست برای کودکان قلم می‌زنم همیشه دنبال این بودم که اگر حرف مهمی برای کودک دارم آن حرف را بزنم، سپس بنویسم و چاپ شود.
چرا ما فکر می‌کنیم وقت کودک زیاد است و هر چیزی را باید بنویسیم و او چون کودک است می‌توانیم چیزهای عادی هم بنویسیم و بگوییم بخوان. در حال حاضر کتاب‌های خیلی سطحی برای کودکان تولید می‌شود، به نظرم برخی کتاب‌ها مطالب جالبی ندارند، بازنگری در کتاب‌ها شاید ادبیات کودک را درخشان‌تر بکند.
به نظرم بهتر است برای کودک جسارت، شجاعت و عمیق بودن در نوشته‌ها را یاد دهیم، باید یاد دهیم که چگونه قرار است بهتر زندگی کند، چطور متفاوت زندگی کند و چگونه اخلاق‌مدارتر باشد، نمی‌توان گفت چنین کتاب‌هایی وجود ندارد بلکه در کنار برخی کتاب‌های خوب، کتب سطحی نیز تولید شده اما بهتر است بازنگری بیشتری بر انبوه کتاب‌هایی که برای کودکان و نوجوانان صورت می‌گیرد، داشته باشیم.
باید یاد بگیریم حرفهای مهم برای کودک بزنیم و کودک را از ریشه عمیق بار بیاوریم، نه اینکه کتاب خواندن برای کودک سرگرمی باشد زیرا کتاب فقط سرگرمی نیست، بلکه باید از آن زندگی یاد بگیریم. امیدواریم نوشتن برای کودکان قوی‌تر پیش برود و قطعاً شهرستان‌ها هم از کشور وضعیت بهتری ندارند و این وضعیت بر شهرها و شهرستان‌ها نیز تاثیرگذار خواهد بود.
فرصت‌های همدان در ادبیات کودک چیست؟ چگونه باید از این فرصت‌ها استفاده کرد؟
اگر ما عوامل فرهنگی در استان به ادبیات کودک فقط به عنوان یک ضرورت نگاه نکرده و به عنوان یک نیاز نگاه کنیم، باید از فرصت‌ها به خوبی استفاده کنیم اما این فرصت‌ها چیست. قطعاً این فرصت‌ها در بین دانش‌آموزان است، فرصت‌هایی مثل همراهی با دانش‌آموزان در مدارس و اینکه بچه‌ها با ادبیات زندگی کنند و با ادبیات بار بیایند که اگر ادبیات تبدیل به نیاز شود، قطعاً عوامل فرهنگی موفق‌تر خواهند بود.
بیشتر بخوانید: دیدار وزیر فرهنگ ایران و مصر؛ تأکید بر همکاری‌های فرهنگی و ترجمه آثار
شاید ما باید انشاء نویسی را از کلاس اول ابتدایی و از بدو سوادآموزی شروع کنیم، اگر این فرصت را زود به بچه‌ها یاد دهیم که نگاه و فکر خود را عمیق کنند و به مسائل جور دیگری نگاه کنند، دیدگاه خود را بگویند و از تخیلات‌شان حرف بزنند، ادبیات‌دوست خواهند بود.
ما باید از مدارس و مقطع ابتدایی شروع کنیم و عوامل فرهنگی باید از این فرصت استفاده کنند و ادبیات فقط در حیطه کتب درسی نباشد و بچه ها را با داستان و شعر آشنا کنند.
آثار تولیدی همدان در حوزه کودک و نوجوان در بخش شعر و داستان در چه سطحی است و نسبت به آثار کشوری چگونه است؟
حال ادبیات کودک باید بهتر از این باشد، متاسفانه اکنون آثار سطحی به چاپ می‌رسد و انتظار داریم نویسندگان محتاط و دقیق‌تر باشند زیرا کار برای کودک باید بهتر تولید شود اما نمی‌دانم چرا برخی فکر می‌کنند کار برای کودکان را می‌توان ساده‌تر و سطحی‌تر نوشت در صورتی که یک کودک قرار نیست به جرم کودک بودن هر مطلب عادی و سطحی را بخواند و این یک ظلم بزرگ در حق کودک است.
همدان انتشارات قوی در حوزه کودک و نوجوان ندارد اما شاعران و نویسندگان بزرگی دارد که الحق در کشور حرف برای گفتن دارند و چه در حوزه شعر و چه داستان همکاران فعال و برجسته‌ای داریم. قطعاً آثار تولیدی نویسندگان و شاعران همدانی در همدان صورت نگرفته و آثار با مرکزیت کشوری در تهران انجام شده، پس ما انتشارات خوبی که محتوا برای کودکان تولید کند در همدان نداریم و امیدوارم که به آن سطح برسیم که نویسندگان و شاعران ما در استان کارهایی را به انتشار برسانند که در سطح کشور منتشر شود.
به نظر شما در همدان اشعار کودکانه چقدر به نیازهایی که کودکان و نوجوانان دارند، توجه شده است؟
قطعاً شاعران همدان در اشعار خود به نیازهای کودکان توجه داشته‌اند و نمی‌توان این را انکار کرد، ولی می‌شد بیشتر از این باشد و متخصصان خیلی خوب پرداخته‌اند و از زوایای خوبی شعر را به کودک ارائه داده‌اند اما متاسفانه در کنار اینها برخی فکر می‌کنند شاعر هستند و کودک را خوب می‌شناسند و تولیدمحتوا می‌کنند در حالی که محتوایی مثل (پسرم مسواک بزن) و (دخترم آب را هدر نده) اینها آموزش مستقیمی هستند که از طریق شاعران آماتور به کودک ارائه می‌شود اما این آموزش‌های مستقیم شاید خیلی برای کودک مناسب نباشد و خیلی خردسالانه باشد.
بهتر است که کودک را باهوش‌تر فرض کنیم و با اشعاری که خوب هستند و نیازهای امروز مخاطب خود را می‌شناسند اشعار متفاوت‌تری را تولید کنیم به نحوی که کودک را سطحی فرض نکنیم و آنها را بزرگتر با افکاری پیچیده بدانیم.
ما در عصری زندگی می‌کنیم که کودک سوالات خود را از هوش مصنوعی می‌پرسد و از کودکی‌های ما خیلی جلوتر هستند پس نمی‌توان به اینها گفت که (بند کفشت را ببند تا زمین نخوری)! یا نمی‌توان گفت (شب زود بخواب)! مگر اینکه اینها را در قالبی گفت که کودک نیز از شیوه بیان لذت ببرد.
هرچند شاعران حرفهای متوجه این قضیه شده‌اند و اکنون خیلی با دقت و وسواس بیشتری تولید محتوا می‌کنند، پس باید نیازهای کودک را شناخت باید دانست جایگاه کودک در عصر حاضر چیست و بعد دست به تولید اثر داستانی و شعر زد.
چرا از همدان به عنوان قطب ادبیات کودک و نوجوان یاد می‌شود؟
همدان با افتخار صاحب هنرمندان و نویسندگان و شعرایی بوده و هست که در ادبیات کودک و نوجوان خیلی درخشان بوده و هستند؛ افرادی مانند مصطفی رحماندوست، استاد شعبانی و… در همدان زندگی کرده و نوشته و سروده‌اند و در حال حاضر نیز هستند، اینها افتخار ما هستند و امیدواریم که سایه آنها مستدام باشد. امیدوارم که با چنین هنرمندان و ادیبانی بچه‌های خوب استان ما چه در شعر و چه در داستان پیشرو باشند و آموزش‌های خوبی ببینند تا جای پای اساتید باشند.
