مدیرکل دفتر امور چاپ در پیامی به مناسبت ۱۱ شهریور، روز صنعت چاپ، با تاکید بر جایگاه این صنعت، صنعت چاپ را یکی از زیرساخت‌های استراتژیک در پیشبرد دیپلماسی فرهنگی کشور دانست.
یازدهم شهریور؛ روز ملی صنعت چاپ را گرامی می‌داریم، صنعتی معظم و گران‌سنگ که مردان و زنان بزرگی در دامان آن رشد کرده‌اند و اکنون به بالندگی رسیده است. در این میان اما به چند نکته مهم در این صنعت می‌پردازیم؛ نخست اینکه تقویت دیپلماسی فرهنگی به کمک صنعت چاپ یک ضرورت است؛ صنعت چاپ نه تنها ابزار انتقال دانش و هنر است، بلکه به‌عنوان یک زیرساخت استراتژیک در دیپلماسی فرهنگی عمل می‌کند. این صنعت به کشورها کمک می‌کند با استفاده از قدرت نرم، تصویر مثبت، هویت فرهنگی و پیام‌های تمدنی خود را در عرصه جهانی بازتاب دهند و ارتباطات پایدار با ملت‌های دیگر ایجاد کنند.
دیگر اینکه در دولت چهاردهم تلاش شده زمینه‌های توسعه صادرات صنعت چاپ افزایش و از واردات کالاهای چاپی جلوگیری شود.
این اقدام ابعاد اقتصادی، فرهنگی و هویتی، صنعتی و فناورانه و مزیت‌های منطقه‌ای را به همراه دارد؛ در بعد اقتصادی، می‌تواند ارزش افزوده داخلی ایجاد کند. صنعت چاپ، صنعتی وابسته به دانش، فناوری و نیروی انسانی ماهر است و به همین دلیل صادرات محصولات چاپی باعث می‌شود ارزش افزوده به‌جای خروج از کشور، در داخل ایجاد شود.
موضوع دیگر در این مبحث جلوگیری از خروج ارز است، واردات کتاب، بسته‌بندی یا دیگر محصولات چاپی موجب خروج ارز می‌شود؛ در حالی که توان تولید داخلی می‌تواند این نیاز را پوشش دهد، از سوی دیگر موجب اشتغال‌زایی خواهد شد، گسترش صادرات، زمینه‌ساز افزایش تولید و اشتغال پایدار در بخش‌های مرتبط (از طراحی تا توزیع) خواهد بود.
بعد دیگر فرهنگی و هویتی است؛ صدور فرهنگ و زبان و حفاظت از بازار داخلی در این مبحث اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا چاپ کتاب، مجلات، آثار هنری و بسته‌بندی‌های فرهنگی می‌تواند حامل پیام و هویت ملی باشد و به معرفی کشور در سطح بین‌الملل کمک کند، همچنین جلوگیری از واردات محصولات چاپی با محتوای غیرهماهنگ با فرهنگ داخلی، به صیانت از هویت فرهنگی جامعه کمک می‌کند.
سومین بعد مهم در این مبحق، بعد صنعتی و فناورانه آن است؛ رقابت در بازارهای صادراتی، صنعت چاپ را به سمت نوآوری، بهبود کیفیت و استفاده از فناوری‌های نو سوق می‌دهد، از سویی چون چاپ در خدمت بسیاری از صنایع دیگر مانند بسته‌بندی، تبلیغات، نشر و صنایع غذایی است، توسعه صادرات چاپی به تقویت کل زنجیره کمک می‌کند.
در بعد چهارم اگر باید به مزیت‌های منطقه‌ای نگاه داشته باشیم؛ باید گفت که ایران از نظر موقعیت جغرافیایی و نیروی انسانی متخصص می‌تواند به یک قطب منطقه‌ای چاپ و بسته‌بندی تبدیل شود. با جلوگیری از واردات و تمرکز بر صادرات، این مزیت رقابتی تقویت خواهد شد.
در این میان با توجه به نیروی انسانی متخصص و جوان در حوزه طراحی گرافیک، چاپ و بسته‌بندی، هزینه تولید پایین‌تر نسبت به بسیاری از کشورهای منطقه، تنوع و سابقه طولانی در صنعت نشر و چاپ به‌ویژه در حوزه کتاب و بسته‌بندی و موقعیت جغرافیایی ممتاز ایران (دسترسی به بازارهای آسیای میانه، خلیج فارس، قفقاز و حتی اروپا) نیز اهمیت ویژه‌ای دارد.
هرچند فعالان این صنعت با مشکلاتی چون فرسودگی بخشی از ماشین‌آلات و تجهیزات چاپی در مقایسه با کشورهای پیشرفته، وابستگی به واردات مواد اولیه و ضعف در بازاریابی بین‌المللی و برندینگ محصولات چاپی ایران دست به گریبان هستند.
بیشتر بخوانید: بزرگداشت صنعت چاپ در البرز؛ پاسداشت فرهنگ، هنر و اقتصاد
با این همه اما فرصت‌هایی که توجه به موضوع صادرات را پررنگ می‌کند، افزایش تقاضای منطقه‌ای برای بسته‌بندی‌های مدرن به دلیل رشد صنایع غذایی و دارویی، امکان تبدیل شدن به قطب چاپ و نشر منطقه‌ای در خاورمیانه و آسیای مرکزی، رشد تجارت الکترونیک و نیاز به بسته‌بندی خلاقانه در سطح جهانی و ظرفیت صادرات کتاب و محصولات فرهنگی برای کشورهای فارسی‌زبان و همسایه است که نمی‌توان از آن غافل شد.
در پایان باید گفت ما در منطقه رقبایی چون ترکیه، چین و امارات در صنعت چاپ و بسته‌بندی داریم اما اگر ایران بتواند با سرمایه‌گذاری در نوسازی ماشین‌آلات، حمایت از صادرکنندگان، بازاریابی جهانی و تقویت زنجیره تأمین داخلی اقدام کند، می‌تواند به یک بازیگر مهم منطقه‌ای در صادرات چاپ و بسته‌بندی تبدیل شود.
