رسانه بازوی توانای هر صنعتی ازجمله صنعت چاپ و بسته‌بندی است. بدون رسانه بازتاب توانایی، تکنولوژی، دستاوردها، اندیشه و همین‌طور کمبودها و کاستی‌ها سخت و حتی غیرممکن است. در دنیای امروز که رسانه‌های دیجیتال به پهنای جهان گسترده شده‌اند، رسانه‌های مکتوب هنوز از جایگاه خوبی برخوردارند چراکه به‌مثابه تاریخ مکتوب سعی در حفظ حافظه تاریخی فرهنگ، اقتصاد، اجتماع و صنایع دارند و منبعی معتبر به شمار می‌آیند. مجله چاپ و نشر با قدمتی ۲۰ ساله امروز توانسته است با برخورداری از جایگاهی درخور در میان اهالی صنعت چاپ، بسته‌بندی و نشر به‌عنوان منبعی معتبر شناخته شود. این رسانه مکتوب همواره تلاش داشته است که باصداقت و بی‌طرفی بازتاب‌دهنده اتفاقات و اندیشه فعالان این صنعت باشد.
ما در مجموعه رسانه‌ای چاپ و نشر در روز هجدهم مردادماه میزبان مردی از جنس چاپ بودیم. مدیرکل امور چاپ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با برخورداری از بینش رسانه‌ای خوب خود تصمیم گرفت که به مناسبت روز خبرنگار بازدیدی از رسانه‌های فعال این صنعت ازجمله مجموعه ما داشته باشد. در این دیدار گپ و گفت زیاد بود اما مدیرمسئول ما از تاریخچه شکل‌گیری مجله چاپ و نشر تا افزوده شدن بخش‌های جدید به آن سخن گفت و مدیرکل امور چاپ نیز از اقداماتی که از زمان تصدی این مقام تا به امروز صورت گرفته است. پس‌ازآن نیز وی به همراه هیئت همراهش به دیدار بخش‌های مختلف این مجموعه پرداختند و با خبرنگاران و کارمندان این مجموعه به صحبت نشستند. این دیدار نویدبخش هم‌صدایی صنعت چاپ و رسانه بود. با ما همراه باشید.
مروری بر تاریخچه مجله چاپ و نشر
احمد سمیعی مدیر مجموعه رسانه‌ای چاپ و نشر در ابتدای این دیدار به ارائه توضیحاتی در رابطه با این مجموعه پرداخت. وی گفت: سال ۱۳۸۳ مصادف با اواخر دوره اصلاحات و دوران شکوفایی رسانه‌ها بود که ما وارد حوزه رسانه شدیم. در اواخر دوره آقای خاتمی تقریباً اکثر روزنامه‌ها را بستند و به‌این‌ترتیب تمرکز بسیاری از روزنامه‌نگاران به سمت رسانه‌های تخصصی رفت چراکه می‌خواستند مقداری از فضای سیاسی خارج شوند. به‌این‌ترتیب مجلات رشد کردند.
وی ادامه داد: در آن زمان حوزه نشر در حال رشد بود و دولت نیز حمایت‌های خوبی از آن داشت. از همین رو ما با تمرکز بر حوزه نشر نام مجله را «عصر نشر و چاپ» گذاشتیم اما پس از چند ماه متأسفانه حوزه نشر دچار افت شد. به دلیل طولانی بودن نام مجله و همچنین تغییر سیاست ما از حوزه نشر به چاپ، تصمیم گرفتیم که نام آن را به «چاپ و نشر» تغییر بدهیم. این اتفاق از شماره نهم مجله در سال ۱۳۸۴ رخ داد.
سمیعی با بیان اینکه تعداد صفحات مجله چاپ ونشر از ۱۲ صفحه آغاز شد، گفت: آن زمان به دلیل کند بودن سرعت انتقال اطلاعات تمرکز ما ببشتر روی نشر اخبار بود. پروسه تولید، چاپ و توزیع حداقل ۱۰ روز طول می‌کشید. تیراژ مجله ۱۲ هزار عدد و دامنه توزیع نیز از همان دوران به‌صورت سراسری در کشور بود به‌طوری‌که موفق شدیم به‌خوبی خودمان را معرفی کرده و جایمان را در میان اهالی این صنعت باز کنیم.
مدیرمسئول مجموعه رسانه‌ای چاپ و نشر تصریح کرد: در طول زمان با ایجاد اینترنت سرعت انتقال اطلاعات بالا رفت و ماهیت مجله از خبر به گزارش، مصاحبه، مقاله و مطالبی که عمق و غنای بیشتری دارند، حرکت کرد. در طول این سال‌ها بالا و پایین بسیار داشتیم تا به امروز رسیدیم. فکر می‌کنم یکی از برگ‌های برنده ما حرکتمان با نبض بازار بوده است؛ ما همواره با رصد جامعه هدف خود و بازخوردی که از آن‌ها می‌گرفتیم، حرکت کردیم. به‌این‌ترتیب موفق شدیم خلأها را پرکرده و متناسب با ذائقه مخاطب کار کنیم. از سوی دیگر بازار هم به دلیل حضور همیشگی ما در میان صنف و پوشش خوب اخبار و اطلاعات، استقبال خوبی از ما کرد.
وی تصریح کرد: با گذشت سال‌ها امروز مجله چاپ و نشر به‌جایگاهی رسیده است که می‌توان گفت با تورقش، می‌توانیم نبض چاپ را در دستمان احساس کرده و از قطر آن متوجه شویم که حال چاپ خوب یا بد است. مجله‌ای که با ۱۲ صفحه آغاز شد در یک دوره به ۴۰۰ صفحه هم رسید که این رشد نشان از حال خوب چاپ داشت به همان نسبت هم می‌توان گفت که امروز وضعیت صنعت، مناسب نیست.
سمیعی اذعان داشت: چاپ و نشر شاید به‌ظاهر یک مجله باشد اما درواقع تاریخ مکتوب یک صنعت است. ما ادعایی نداریم، نه‌تنها ما بلکه با بررسی هر رسانه‌ای می‌توان روند تغییرات را مشاهده کرد. اینکه چه کسان یا مدیرانی آمدند، چه اقداماتی کردند و چه نگاه‌هایی داشتند، روند تغییرات صنعت، نیازها و پیشرفت‌هایش همه اطلاعات ثبت‌شده‌ای هستند که به‌مثابه تاریخ صنعت محسوب می‌شوند.
وی بیان داشت: زمانی که ما آمدیم جناب تفرشی و تیمشان ۲۰ سال بود که در این صنعت کار رسانه‌ای انجام می‌دادند؛ خدمت ایشان و تیمشان به بدنه صنعت بی‌نظیر بوده است به‌طوری‌که به‌جرئت می‌توان گفت خدماتی که این عزیزان ارائه کرده‌اند را هیچ‌کس دیگری نتوانسته انجام بدهد. همچنین از آقای رضا نورائی یاد می‌کنم چراکه بعد از صنعت چاپ بهترین رسانه تخصصی صنعت چاپ متعلق به ایشان بوده است. همچنین جا دارد از آقای قباد نظری، آقای ایرانمنش، آقای علیزاده و دوستان دیگری که متعهدانه و صادقانه با فعالیت‌های رسانه‌ای خود نقش بی‌بدیلی در صنعت چاپ ایفا کرده‌اند، تقدیر کنم.
سمیعی در ادامه به چاپ یک آگهی‌نامه برای ارائه نیازمندی‌های چاپ و نشر در سال ۱۳۹۴ در صد صفحه اشاره کرد و گفت: این نیازمندی‌ها با تیراژ ۱۲ هزار نسخه در کنار مجله چاپ و نشر به چاپ می‌رسید. ما می‌خواستیم ورودی قدرتمند در حوزه بسته‌بندی داشته باشیم اما متوجه شدیم که جامعه هدف این صنعت به علت نام نشر در پسوند مجله اقبال چندانی نسبت به آن ندارد و از طرفی از آنجا که نیازمندی‌ها با همان نام چاپ و نشر به چاپ می‌رسید و توزیع می‌شد برای برخی شائبه ضعیف شدن مجله پیش‌آمده بود، از همین رو تصمیم گرفتیم رسانه جدیدی را با نام «بازار بسته‌بندی» راه‌اندازی کنیم که نخستین شماره آن در دی ماه سال ۱۴۰۰ به چاپ رسید و توزیع شد.
وی اذعان داشت: در تمام این سال‌ها مجله چاپ و نشر یک شبکه اطلاع‌رسانی درون صنفی بود که میان تأمین‌کنندگان و چاپخانه‌داران پخش می‌شد اما مجله بازار بسته‌بندی با یک رویکرد جدید در حوزه محتوا و جامعه توزیع یعنی صنایع مختلف آرایشی، بهداشتی، دارویی، مواد غذایی و… شکل گرفت. در حال حاضر چاپ‌های سلولزی و انعطاف‌پذیر و همچنین کارتن‌سازان از این مجله استقبال خوبی کرده‌اند که این نشان می‌دهد خلائی که در این حوزه‌ها وجود داشت، با مجله بازار بسته‌بندی پر شده است.
تغییر نام متولی چاپ در وزارت ارشاد
عباس زارع مدیرکل امور چاپ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در جریان بازدید از مجموعه رسانه‌ای چاپ و نشر ضمن تبریک روز خبرنگار بیان داشت: در مرور بر مجله «عصر نشر و چاپ» که بیست سال قبل منتشر می‌شد، متوجه شدم که بخش عمده‌ای از دغدغه‌های فعالان این صنعت با گذشت سال‌ها همچنان وجود دارد و تغییر نکرده است. مسائلی مانند دغدغه تأسیس دهکده‌های چاپ، راه‌اندازی اتحادیه کانون‌های تبلیغاتی، مالیات، یارانه و گرانی کاغذ در یک گردش بیست‌ساله و حتی شاید بیشتر، نه‌تنها تکرار شده بلکه متأسفانه هنوز هیچ‌کدام از آن‌ها حل هم نشده است.
وی در ادامه به تغییر نام دفتر امور چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به اداره کل امور چاپ اشاره کرد و در این رابطه توضیح داد: ما به دنبال این بودیم که این نام را به «اداره کل چاپ و صنایع وابسته» تغییر بدهیم که مورد قبول امور اداری و استخدامی قرار نگرفت اما در رابطه با نام «اداره کل امور چاپ» بدون پسوند نشر به توافق رسیدیم. به نظرم بخش نشر ارتباط موضوعی با ما نداشت و باید به حوزه اداره کل کتاب و کتاب‌خوانی منتقل می‌شد که این کار هم انجام شد.
سیاست حمایت از تولید
زارع با اشاره به اینکه صنعت چاپ و بسته‌بندی یک صنعت پیشران است، گفت: این حوزه نیازمند به توجه بسیار زیادی دارد. من همواره سعی می‌کنم که به‌صورت دائمی هفته‌ای یک یا دو روز از وقتم را به بازدید از مراکز چاپ اختصاص بدهم. در این بازدیدها به‌صورت کامل ظرفیت مجموعه‌ها بررسی و گفت‌وگوهای خوبی نیز با صاحبان آن‌ها انجام می‌شود. از دل این جلسات اتفاقات خوبی هم رقم می‌خورد.
زارع اذعان داشت: خدا را شاکرم که فعالان صنایع بسته‌بندی، صنایع غذایی و صنایع دارویی بسیار خوب کار می‌کنند. نگاه ما در وزارت ارشاد هم نسبت به فعالیت این عزیزان حمایتی است و تمام تلاش ما در این مدت این بوده است که به تولیدات داخلی توجه ویژه‌تری داشته باشیم. بنا هم بر این است که در حوزه واردات سختگیریهای عاقلانه داشته باشیم. سخت‌گیری غیرمنطقی جوابگوی نیاز ما نیست و به خط تولید در حوزه‌های مختلف آسیب وارد می‌کند.
وی تصریح کرد: واردات اقلام چاپی در پنج ماه اخیر نسبت به سال گذشته ۴۶ درصد کاهش داشته است. تأکید می‌کنم این کاهش آمار واردات به‌صورت حساب شده و عاقلانه انجام شده است به این معنا که تنها از ورود اقلام چاپی غیرضروری به کشور جلوگیری شد. این یک گام بزرگی است که برداشته شده است.
زارع در رابطه با نحوه صدور مجوز چاپخانه‌ها گفت: نگاه سنتی بر این بوده است که در صدور مجوز چاپخانه‌ها محدودیت ایجاد شود اما بنده اصلاً نمی‌توانم این را بپذیرم.
اقدامات در راستای اعتلای صنعت چاپ
مدیر اداره کل امور چاپ در رابطه با ارائه تسهیلات به چاپخانه‌ها گفت: شرایط تسهیلات نه‌تنها در وزارت فرهنگ بلکه در وزارت صمت نیز محدود است اما می‌توانیم با کاهش واردات، افزایش صادرات و یا زیرساخت‌هایی که ایجاد می‌کنیم، در این رابطه به چاپخانه‌ها کمک کنیم.
وی ادامه داد: در موضوع صادرات طی دو جلسه با مدیرکل دفتر امور اقتصادی وزارت خارجه دیدار و در رابطه با صنعت چاپ گفت‌وگو کردیم. خروجی این جلسات هم به عضویت درآمدن جناب دکتر جوادی معاون فرهنگی وزارت ارشاد در شورای روابط اقتصاد خارجی وزارت امور خارجه بود. این یک اتفاق بزرگ بود. همچنین ما جلساتی را با معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری داشتیم که خروجی این جلسات نیز به عضویت درآمدن وزارت فرهنگ در «کارگروه فرصت فردا» بود. در جلسات این کارگروه که به‌صورت ماهانه برگزار می‌شود؛ ظرفیت‌های صادراتی یک کشور هر بار به‌صورت پایلوت احصا می‌شود.
زارع تصریح کرد: بنابراین می‌توان گفت که با اقدامات انجام شده و در حال انجام، ما در حال حرکت به سمت نهادها و اداراتی هستیم که از آن‌ها مغفول بوده‌ایم. مثال دیگری که در این حوزه می‌توانم بزنم برگزاری یک جلسه با سازمان توسعه تجارت در هفته‌های گذشته بود. ما دوستانی که در حوزه صادرات توانمندی خوبی داشتند را به این جلسه دعوت کردیم و این درحالی بود که تا پیش‌ازاین دوستان فکر می‌کردند برگزاری یک جلسه با این سازمان کار سختی است اما چون ما دولتی هستیم به‌راحتی توانستیم این ارتباط را برقرار کرده و در راستای توسعه صنعت چاپ از آن بهره‌مند شویم. یکی از مواردی که در این جلسه مطرح شد، تشکیل یک کنسرسیوم صادراتی برای صنعت چاپ و بسته‌بندی بود.
توجه به ظرفیت‌های صنعت چاپ
وی بیان داشت: در کشور ما حداقل ۱۰۰ چاپخانه دارای ظرفیت‌های صادراتی هستند اما تقریباً هیچ‌کدام با زیرساخت و راهکارهای آن آشنا نیستند. برای مثال یک چاپخانه در خوزستان نمی‌داند که برای به دست آوردن بازارهای صادراتی باید چگونه بازاریابی کند یا از موضوعاتی مانند ثبت سفارش یا صادرات آگاه نیست. به همین منظور ما با همکاری سازمان توسعه تجارت درصدد برگزاری یک همایش با حضور ۱۰۰ چاپخانه برتر دارای ظرفیت صادراتی در آینده‌ای نزدیک هستیم. این همایش به‌منظور آشنایی و آموزش با موضوع صادرات برگزار خواهد شد.
مدیر امور چاپ وزارت ارشاد گفت: ما در گام اول سعی کرده‌ایم که چاپ را در وزارت فرهنگ احیا کنیم چراکه یک حوزه مغفول بود. چاپ بیشتر در حوزه نشر و کتاب شناخته می‌شد اما تمام تلاش ما در پنج ماه گذشته معرفی حوزه بسته‌بندی به‌عنوان یکی از ارکان اصلی صنعت چاپ بوده است. واقعیت این است که حوزه چاپ کتاب کمتر از پنج درصد این صنعت را شامل می‌شود و ۹۵ درصد باقی مانده به حوزه بسته‌بندی مربوط است.
زارع در ادامه به حمایت وزارت ارشاد از تمامی تشکل‌ها و اتحادیه‌های صنعت چاپ خبر داد و گفت: ما وارد هیچ نوع مجادله‌ای نخواهیم شد و با یک دید به همه آن‌ها می‌نگریم و به‌عنوان یک دستگاه حاکمیتی سعی داریم که نقش پدرانه داشته باشیم. ما خواهان این هستیم که از ظرفیت‌هایمان برای پیشرفت صنعت چاپ بهره ببریم.
مدیر اداره کل امور چاپ اذعان داشت: در حوزه ماشین‌آلات هم باید بگویم که برای ما تفاوتی ندارد که مسئولیت آن بر عهده کدام وزارتخانه باشد اما سؤال اینجاست که آیا در ۱۰ سالی که این بخش در حیطه اختیارات وزارت صمت بود، اتفاق خاصی برای آن افتاده است؟ چاپخانه‌دار از این موضوع منتفع شده و آیا به او ارز دولتی یا تسهیلات تعلیق گرفته است؟ بنابراین می‌توان گفت اگر این بخش بر عهده وزارت ارشاد بود حداقل می‌توانستیم از مواردی مانند بررسی سال ساخت، رعایت مدل و بررسی کیفیت یا حتی بازدید در زمان ترخیص و تطبیق آن اطمینان داشته باشیم. این درحالی است که با ورود به وزارت صمت با حجم وسیعی از صنایع گوناگون روبه‌رو می‌شویم که صنعت چاپ در میان آن‌ها اصلاً شاید دیده هم نشود. ما سعی کرده‌ایم که با سازمان‌ها و نهادهای مختلف تعامل ایجاد کرده و با آن‌ها در رابطه با صنعت چاپ به گفت‌وگو بنشینیم.
وی ادامه داد: سال گذشته سه هزار تن بروشور و کاتالوگ وارد کشور شده است اما ما امسال واردات این محصولات را بسیار محدود کرده‌ایم. ادارات کل برخی استان‌های کشور مانند استان خراسان رضوی در زمینه ثبت سفارش، واردات و صادرات به‌صورت مستقل عمل می‌کردند. ما روی این بخش نیز کار کرده و آن را محدود کردیم و در حال ساماندهی حجم زیادی از صادراتی هستیم که تا پیش‌ازاین در جریانشان نبودیم. در این زمینه همکاری اتحادیه و تشکل‌های صنعت چاپ نیز ضروری است.
زارع اظهار داشت: بی‌شک هرچه حوزه صنعت چاپ و بسته‌بندی در کشور بهروز شده و تقویت شود، به اقتصاد کشور کمک شده است. برخی از صنایع مانند چاپ و بسته‌بندی صنایع بین‌بخشی هستند. تولید یک جعبه نقش مستقیمی در معرفی و برندسازی محصول و حتی صادرات آن دارد. در بخش واردات مشاهده شده است که برای مثال جعبه‌هایی از روسیه وارد کشور شده و پس از پر شدن، محصول صادر می‌شود؛ درصورتی‌که توان تولید آن در کشور وجود دارد. ما با تمام توان در مقابل این اتفاقات می‌ایستیم و از آن جلوگیری خواهیم کرد.
عدم دخالت وزارت ارشاد در موضوعات صنفی
وی در رابطه با جشن صنعت چاپ بیان داشت: من در موضوع صنعت چاپ گفته‌ام که وزارت ارشاد سیاست‌گذار و تسهیل‌گر است و تنها نظارت دارد. ما همچنین مجوز می‌دهیم و اقداماتی نظیر ثبت روز ملی صنعت چاپ در تقویم کشور را انجام داده‌ایم اما برگزاری جشن جزو وظایف ما به شمار نمی‌آید. برگزاری این جشن بر عهده تشکل‌ها است که در این زمینه ما هم درکنارشان خواهیم بود.
زارع ادامه داد: در سال‌های گذشته مشاهده کردیم که وزارت ارشاد و اتحادیه هرکدام جشن‌های جداگانه برگزار می‌کردند درصورتی‌که این اتفاق در حوزه وظایف وزارت ارشاد نیست. این یک موضوع صنفی است که در این زمینه نگاه ما عدم دخالت در موضوعات صنفی است. البته که این حمایت‌ها وجود خواهد داشت برای مثال امسال ما برای جشن روز صنعت چاپ تالار وحدت را گرفته‌ایم که در اختیار مجریان جشن روز صنعت چاپ قرارش می‌دهیم.
چاپ یک صنعت فرابخشی
مدیر اداره کل امور چاپ ضمن بیان اینکه تولید پاکت‌های چندلایه و قوطی حوزه‌هایی هستند که ما واقعاً در آن‌ها ضعف داریم، گفت: ضعف ما در این حوزه‌ها موضوعی است که ما باید سال‌ها قبل آن را بیان می‌کردیم. باید می‌گفتیم که سال گذشته بیش از ۲۳ هزار تن پاکت چندلایه وارد کشور شده است تا تولیدکنندگان با آگاهی از این موضوع تمرکز خود را بر تولید روی این حوزه بگذارند. من به‌عنوان مسئول وزارت فرهنگ تضمین می‌دهم که اگر مجموعه‌ای به بخش تولید پاکت‌های چندلایه وارد شود، دیگر اجازه واردات آن را نخواهیم داد.
وی ادامه داد: اگر ۱۰ سال قبل این را به سرمایه‌گذاران کشورمان اطلاع می‌دادیم، دیگر شاهد افزایش تعداد چاپخانه‌های افست یا تولید لیبل نبودیم. ما نگاه صرفاً امنیتی به حوزه صنعت چاپ را قبول نداریم چراکه چاپ یک صنعت فرابخشی است.
بیشتر بخوانید: شرکت چاپ نگین مهر زیتون؛ ایستادن از پس آوار
زارع تصریح کرد: به‌زودی جلسه‌ای را با حدود پنج چاپخانه‌ای که در زمینه تولید پاکت‌های چندلایه فعال هستند، برگزار و قطعاً ظرفیت‌های آن‌ها را احصا خواهیم کرد. همچنین در نظر داریم جلساتی را با واردکنندگان این کالا برگزار کنیم و پیشنهاد خواهیم داد که به‌جای واردات به تولید پاکت‌های چندلایه ورود پیدا کنند.
مدیر اداره کل امور چاپ ادامه داد: ما باید جلوی خروج ارز از کشور را بگیریم. این یک موضوع گسترده است و البته ظرفیت ما هم محدود است. ما در اداره کل ۲۴ نفر بودیم که ۱۲ نفر باید دورکار می‌شدند، اکنون ما و یک جمع ۱۲ نفره مانده‌ایم که شاید از این میان تنها پنج نفر کارشناس و متخصص در حوزه چاپ باشند. نیروهای متخصص ما کم هستند و این درحالی است که صنعت هرروز در حال پیشرفت است. من از کودکی در این صنعت بوده‌ام، بااین‌وجود هرروز از تغییرات تکنولوژی در این صنعت شگفت‌زده می‌شوم.
اقدامات فراتر از وظایف
زارع بیان داشت: ما کارمند هستیم، به ما مستخدم دولت می‌گویند اما با انگیزه کار می‌کنیم. اکنون در ساعت یک‌ونیم ظهر بیشتر همکارانمان می‌روند اما ما می‌مانیم و برنامه‌ریزی و کار می‌کنیم. قطعاً این اتفاق تا زمانی ادامه پیدا می‌کند که همراهی تشکل‌ها وجود داشته باشد در غیر این صورت کار ما در چهارچوب قانونی و در حیطه وظایفمان و نه بیشتر ادامه خواهد یافت. ما برای گسترش کار نیاز به همراهی صنفی داریم.
مدیر اداره کل امور چاپ اذعان داشت: تنها مرجعی که از واردات آمار دقیق دارد، ما هستیم. اینکه کدام اقلام، با چه میزان و چه قیمتی وارد کشور شده‌اند موضوعی است که از آن اطلاعات دقیقی داریم. در حوزه لیبل اکنون مشکلی وجود ندارد. در حوزه تولید جعبه هم به‌شدت جنگیدیم تا توانستیم تولیدش را به داخل کشور منحصر کنیم. سختگیریهای ما بی‌دلیل نیست. ما با چاپخانه‌هایی که مدیرانشان با موضوعات تولیدشان درگیر هستند، مشکلی نداریم اما وقتی‌که کار به مدیران بازرگانی و واحد خرید واگذار می‌شود به‌شدت مشکل داریم چراکه آن‌ها هستند که به علت راحتی و یا شاید سود و منفعت بیشتر، تقاضای واردات دارند. ما در این موارد محکم می‌ایستیم.
زارع با بیان اینکه نگاه وزارت ارشاد به صنعت چاپ و بسته‌بندی بیشتر فنی و صنعتی است، ادامه داد: من در کیفم همیشه بالغ‌بر ۱۰۰ مدل نمونه چاپی دارم که برایشان تقاضای واردات وجود دارد و این کیف را همواره همراه خود به بازدیدهایم برده و آن را به مدیران نشان می‌دهم. برای مثال با آقای نباتچیان و آقای طاهری آشتیانی بیش از سه ساعت جلسه‌ای گذاشتم و این مدل‌ها را نشانشان دادم. نمونه آخر جعبه‌های سیگار متعلق به شرکت کنت بود که آقای نباتچیان گفتند من تا یک بخشی از این کار را می‌توانم انجام دهم و تولید کنم. در دیدار بعدی ایشان گفتند به دنبال وارد کردن دستگاه برای تولید آن جعبه هستند که من هم قول حمایت دادم و گفتم چنانچه این اتفاق بیفتد، به این محصول اجازه واردات داده نخواهد شد.
ضرورت ایجاد بازارهای جدید
زارع در پاسخ به بهروز قزلباش جانشین مدیرمسئول مجموعه رسانه‌ای چاپ و نشر در رابطه با فرصت‌های اقتصادی ناشی از واردات و صادرات محصولات چاپی در کشور، بیان داشت: بازار اول ما در حوزه صادرات افغانستان و بازار دوم ما عراق است اما اکنون در بازار عراق علاوه بر صادرکننده، واردکننده هم شده‌ایم؛ یعنی بخشی از قوطی‌های ۲۵۰ سی‌سی یک‌تکه از عراق به کشورمان وارد می‌شود. صادرات ما به عراق نیز بیشتر مربوط به حوزه سلفون، بعضاً لیبل و بخشی هم مربوط به جعبه می‌شود. ما باید به فکر بازارهای جایگزین باشیم. یکی از مشکلات چاپخانه‌ها، بانک‌ها بودند. برخی بانک‌ها توانایی تعامل بین کشوری دارند. این بازارهای جایگزین هم موضوعی است که ما باید آن را انجام بدهیم.
وی در پاسخ به سؤال دیگر قزلباش در رابطه با چگونگی عملکرد در خصوص اجرای قوانین یا قواعدی که سازمان‌های منطقه‌ای اقتصادی مانند اکو دارند و مقرراتی که برای توسعه همکاری‌ها، معافیت‌های گمرکی و غیره ایجاد شده است و همچنین لزوم شناسایی استفاده از ظرفیت‌های اقتصادی و تسهیل‌گری پیمان‌نامه‌ها و قراردادهای دولتی میان کشورها در حوزه صنعت چاپ و بسته‌بندی گفت: وزارت خارجه، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، سازمان توسعه تجارت و وزارت ارشاد چهار مجموعه‌ای هستند که ما با آن‌ها جلساتی را برگزار کرده و پیگیری‌هایی را در رابطه با صنعت چاپ انجام داده‌ایم که تمام این اقدامات در راستای همین موضوع بوده‌اند.
زارع ادامه داد: عضویت و صاحب کرسی شدن ما در شورای روابط اقتصادی خارجی وزارت خارجه یا حضورمان در برنامه فرصت فردا در معاونت علمی ریاست جمهوری و در سازمان توسعه تجارت فرصت خوبی برای توضیح اقتصاد صنعت چاپ و سمت‌وسوی حرکتمان در حوزه صادرات محصولات چاپی است.
دیپلماسی فرهنگی در حوزه چاپ و بسته‌بندی
وی با بیان اینکه «دیپلماسی فرهنگی» یکی از اصلی‌ترین شعارهای دکتر صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی است، گفت: دیپلماسی فرهنگی را فقط نباید در حوزه کتاب دید و این ایرادی است که به وزارت ارشاد وارد است. برای مثال در کنار نمایشگاه کتاب می‌توان توانمندی‌های صادراتی صنعت چاپ و بسته‌بندی ایران را هم به نمایش گذاشت. در بحث دیپلماسی فرهنگی شما خواهید دید که در آینده‌ای نزدیک در کنار حوزه‌های کتاب، موسیقی، نمایش و هنرهای تجسمی، به بخش صنعت چاپ هم توجه خواهد شد. این یک بخش مغفول بود که به آن توجه نشده بود اما ما سعی کردیم با نگاه و بینشی عمیق‌تر و گسترده‌تر، فراتر از حوزه کارمندی عمل کنیم. هدف ما این است که درست همانند مجله شما واقعیت‌های روز صنعت چاپ را ببینیم.
زارع ادامه داد: واقعیت هم این است که صنعت چاپ و بسته‌بندی یک صنعت پیشران است که همگام با صنایع دیگر حرکت می‌کند. چنانچه ما در صنعت چاپ و بسته‌بندی به مشکلی بربخوریم چرخه صنایع دیگر هم دچار مشکل خواهد شد. جناب دکتر شیخ همیشه می‌گویند برای ارزیابی شرایط صنایع مختلف اول باید به صنعت چاپ نگاه کنیم. اگر صنعت چاپ فعال و کارخانه‌های بسته‌بندی فعال باشند، حال صنعت چاپ هم خوب است.
وی با بیان اینکه کیفیت در حوزه بسته‌بندی بسیار اهمیت دارد، اذعان داشت: برخی از محصولات به‌صورت بسته‌بندی شده وارد کشور می‌شوند. برای مثال هفته گذشته از روسیه جعبه وارد کردیم تا داخلش گوجه بسته‌بندی کنیم چراکه کشاورز احساس می‌کند جعبه‌های ما کیفیت لازم را ندارند. از این دست موارد که جعبه، پاکت و کارتن وارد و در کشور پر می‌شود، زیاد است. یا مثلاً صادرات فله‌ای محصولاتی مانند زعفران، میوه و… که همچنان یکی از ضعف‌های بزرگ کشور است. البته این را بگویم با وجود اینکه ماشین‌آلات ما بهروز نیستند اما بچه‌های فعال در حوزه چاپ و بسته‌بندی ازنظر کیفیت بسیار عالی کار می‌کنند و در منطقه حرف اول را می‌زنند؛ بنابراین از نظر کیفیت مشکلی نداریم.
زارع خاطرنشان کرد: حوزه صنعت چاپ و بسته‌بندی بسیار گسترده است و حتی قابلیت این را دارد که در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تبدیل به یک سازمان بشود.
صنعت چاپ از رسانه‌ها جلوتر است
مدیرکل امور چاپ وزارت ارشاد در پاسخ به سؤال میلاد حاتمی سردبیر مجموعه رسانه‌ای چاپ و نشر مبنی بر اینکه وی اکنون وضعیت رسانه‌های تخصصی این صنعت را چگونه می‌بیند و چه انتظاری از این بخش دارد، گفت: شرایط عمومی جهان و به‌تبع آن کشور ما به‌گونه‌ای است که همه مسائل در بستر فضای مجازی و رسانه شکل می‌گیرد. رسانه مبلغ، تبیین‌کننده و تسهیل‌گر است. موسیقی، نمایش، سینما هرکدام جامعه هدف و مخاطب خاص دارند اما صنعت چاپ تنها برای چاپ نیست بلکه متعلق به تمام صنایع کشور است؛ از همین رو می‌طلبد که رسانه‌های ما در این صنعت فعال‌تر از امروز باشند.
وی ادامه داد: رسانه‌های ما عقب نیستند اما این صنعت چاپ است که با شتاب خود بسیار جلوتر از رسانه‌ها حرکت می‌کند. صنعت چاپ بسیار گسترده است و این وظیفه رسانه‌های تخصصی این حوزه است که این ظرفیت و توانمندی را به سایر صنایع معرفی کند. این صنعت برای خودش نیست، داخلی نیست و خدمات گسترده‌ای دارد؛ بنابراین نیاز به حضور رسانه‌های بیشتر و تخصصی‌تر دارد.
زارع بیان داشت: پیش‌ازاین که به مجموعه رسانه‌ای چاپ و نشر بیایم، به دیدار یکی دیگر از مجلات قدیمی صنعت چاپ رفتم که متأسفانه از مشاهده وضعیت آن رسانه بسیار ناراحت شدم اما به همان میزان از دیدن شرایط مجلات چاپ و نشر و بازار بسته‌بندی بسیار خوشحالم. جا دارد که از زحمات جناب سمیعی و همکارانشان در این مجله تقدیر کنم.
مدیرکل امور چاپ به اهمیت آمار و اطلاعات در صنعت چاپ اشاره کرد و گفت: ظرفیت‌های صنعت چاپ و بسته‌بندی باید توسط رسانه به صنایع دیگر معرفی شود. بخش عمده مشکلات ما نبود اطلاعات است. سرمایه‌گذاران باید با داشتن آمار و اطلاعات کافی اقدام به سرمایه‌گذاری، تولید، واردات و صادرات کنند که بخشی از این وظیفه بر دوش رسانه‌ها است.
استفاده از دانش در راستای اعتلای صنعت
قزلباش در ادامه این نشست بیان داشت: اغلب ما اشخاص حقیقی یا حقوقی از میزان دانشی که داریم بهره‌برداری بسیار ناچیزی می‌کنیم که حتی در زندگی شخصی ما نیز این‌گونه است؛ یعنی معمولاً نسبت دانسته‌ها با کاربرد آن بیشتر است. بخشی از این دانش در دولت تولید می‌شود اما درعین‌حال همین دولت در بخش‌هایی از ظرفیت‌هایی که خودش ایجاد کرده است، بی‌خبر است و یا اگر بی‌خبر نباشد استعداد و اراده‌ای برای فعال کردن آن‌ها ندارد.
وی در ادامه پیشنهاد کرد: من فکر می‌کنم شما می‌توانید در دفتر چاپ چند نفر از نیروها را برای مطالعه و استخراج اطلاعات قراردادها به‌ویژه برای حضور معاونت فرهنگی در کارگروه‌های اقتصادی و فرهنگی در اختیار بگیرید و این کار را به حوزه حقوقی وزارتخانه محول نکنید. می‌توانیم قراردادهای ایران با کشورهای همسایه و حتی غیرهمسایه را بررسی کرده و یا فرصت‌هایی که ایران در سازمان‌های بین‌المللی ایجاد کرده است را مطالعه و ظرفیت‌ها را استخراج و برای برنامه‌ریزی‌ها و جهت‌بخشی به سرمایه‌گذاری‌ها در اختیار دفتر چاپ و صنعت قرار بدهیم.
مجموعه رسانه‌ای چاپ و نشر بیان داشت: بخش خصوصی بنا بر قرارهای دولت‌ها با یکدیگر می‌توانند با یکدیگر مشارکت و ارتباط داشته باشند. البته بخش خصوصی هم در بسیاری از مواقع از ظرفیت‌های بین دولت‌ها بی‌خبر است. من به‌عنوان شخصی که سال‌هاست در حوزه محتوا فعالیت دارم باید بگویم که در حقیقت اطلاعات زیادی در این زمینه دریافت نکرده‌ام. گویی در رابطه با این قراردادها محرمانه انگاری وجود دارد. خوب است که این اطلاعات جمع‌آوری شده و به قصد اطلاع‌رسانی صنفی در اختیار رسانه‌ها قرار بگیرد.
گفتنی است که در پایان این نشست و گفت‌وگوی صمیمانه، عباس زارع به همراه احمد سمیعی مدیرمسئول گروه مجلات چاپ و نشر و بازار بسته‌بندی و همچنین بهروز قزلباش قائم‌مقام این مجموعه از بخش‌های تحریریه و بازرگانی بازدید کردند و با اهدای گل و هدایایی از خبرنگاران و دیگر همکاران فعال در این نشریات تقدیر کردند.
