رکود، فطعا یکی از آسیب بحران‌ها ازجمله جنگ است؛ مثل جنگ ۱۲ روزه در ایران که صنف کتابفروشی‌ها را دچار آسیب و چالش‌های مالی و برای دریافت حمایتی دیگر از دولت مکاتبات را آغاز کرد.
به گزارش چاپ و نشر آنلاین به نقل از ایبنا، فاطمه میرزاجعفری: با شروع تجاوز رژیم صهیونیستی به خاک ایران، بسیاری از کسب‌وکارها متاثر از جنگ، فعالیت خود را متوقف یا دست کم، کاهش دادند. فعالان صنعت نشر از این وضعیت مستثنی نبودند. می‌دانیم تا پیش از آغاز جنگ تحمیلی ۱۲ روزه، ناشران و کتابفروشان با مشکلاتی مانند گرانی کاغذ، افزایش بهای تمام شده کتاب و به تبع آن کاهش مشتری، مسائل و موانع تحقق کامل قانون معافیت‌های مالیاتی، ناترازی انرژی و غیره دست و پنجه نرم می‌کردند اما با شروع جنگ، زمینه تاثیرپذیری از چالش‌ها افزایش پیدا کرد.
هرچند تعطیلی‌ها مشابه دوره شیوع ویروس کرونا، مکرر و طولانی نشد اما با توجه به بازار ضعیف کتاب و افول فزاینده جایگاه کتاب در سبد خانوارها و تشدید بی‌توجهی به محصولات فرهنگی، به‌ویژه کتاب در بحران‌های اجتماعی ازجمله جنگ به‌علاوه وضعیت اقتصادی فعلی و دور بودن برنامه کتابخوانی از فهرست اولویت خانواده‌های ایرانی، به نظر می‌رسد ایجاد یک مطالبه جمعی از سوی فعالان نشر و کتابفروش دور نیست.
به اعتقاد بسیاری از کتابفروشان، ازجمله مصاحبه‌شنونده‌های ایبنا، درباره وضعیت بازار کتابفروشی‌ها در ۱۲ روز جنگ و روزه‌های بعد از آن، همدلی و توجه به کتاب به‌طور کامل دچار تعطیلی نشد و مشتری‌ها به واسطه ادامه فعالیت برخی کتابفروشی‌ها به ویژه در راسته کتاب و البته کتابفروشی‌های محلی، مطالعه را در روزهای بحران، فراموش نکردند؛ با این وجود، رکود و آفت گردش اقتصادی را نیز تجربه کردند.
تاکید می‌شود، هرچند آثار جنگ مشابه دوره کرونا، طولانی و تعطیلی‌ها مدام نبود اما به نظر می‌رسد، نکته مهم، همدلی فعالان حلقه‌های مختلف نشر برای کاهش آثار رکود است؛ مثل همراهی و فرصت بیشتر برای اجاره‌بها فروشگاه.
روزهای آرام کتابفروشی‌ها پس از جنگ تحمیلی ۱۲ روزه
یکی از مسئولان کتابفروشی انتشارات امیرکبیر، شعبه خیابان انقلاب در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا درباره تاثیر جنگ بر چرخه اقتصادی صنعت نشر، گفت: مشکلات همیشه بوده و هست. شاید در روزهای ابتدایی جنگ تحمیلی ۱۲ روزه اوضاع کمی آشفته بود اما رفته‌رفته اوضاع آرام و عادی شد. مثل همیشه میزبان مشتریان ثابت خود در این روزها هم بودیم. در حال حاضر هم با شروع فصل تابستان تا نیمه‌های ظهر، روز آرامی را داریم اما با خنک‌تر شدن هوا و در میان روز رونق خوبی داریم و مشتریان برای خرید کتاب به کتابفروشی سر می‌زنند.
همدلی فعالان صنعت نشر در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه
سعید رهنمایی، مدیر بخش نشر ققنوس درباره تاثیرات جنگ بر صنعت نشر گفت: به‌طور طبیعی در این روزها وضعیت، کمی خاص بود اما تلاش کردیم تمام چک‌های‌مان را سر موعد مقرر پرداخت کنیم. در طول این روزها آقای حسین‌زادگان، مدیریت نشر ثالث، شخصاً به کارها رسیدگی می‌کردند. حتی این روحیه را داشتند که در صورت نیاز، اموال شخصی خود را برای وصول چک‌ها به فروش بگذارند.
وی افزود: یکی از جلوه‌های زیبای این ۱۲ روز، همکارانی بودند که در نوار شمالی کشور ساکن بودند و دائماً جویای احوال ما و سایر فروشگاه‌ها بودند؛ همچنین همکارانی را از شهرهای دیگر داشتیم که داوطلب حل مشکلات مالی همکاران دیگر بودند که به واسطه این ۱۲ روز، چرخه مالی نداشتند؛ بنابراین این همدلی و همیاری موقعیت شیرینی را ایجاد کرده بود.
رهنمایی با اشاره به اینکه ارکان صنعت نشر تلاش کردند در این روزها فشار اقتصادی حس نشود، بیان کرد: بزرگان در صنعت نشر و سایر اعضا، در این روزها همگی پای کار بودند. هرکس به اندازه خود تلاش کرد فشارها کاهش پیدا کنند.
مدیر بخش نشر ققنوس گفت: فروش کتاب و بازی‌های فکری به زعم برخی همکاران‌مان در شهرهای مختلف رشد هم داشت و امیدواریم در همه شهرها به روزهای عادی بازگردیم.
وی افزود: در این روزها، فضا به سمت آموزه‌هایی مبنی بر چگونگی افزایش تاب‌آوری و نوع رفتار با کودکان رفت، در این شرایط کتابفروشی‌ها به عنوان یک پاتوق امن فرهنگی برای روزهای جنگ انتخاب شده بودند و این همان حس امنیتی بود که همیشه از طرف صنف و حوزه فرهنگ، به مخاطب داده می‌شد.
بیشتر بخوانید: پیام شاخص‌های آمار نشر کتاب در اردیبهشت و خرداد ماه
رهنمایی بیان کرد: جامعه، تجربه پشت سر گذاشتن شیوع ویروس کرونا و کنار آمدن با آن را دارد؛ این روزها هم گذشت و عموم مخاطبان جامعه در این دوره، حس بهتری نسبت به یکدیگر پیدا کردند.
تلاش می‌کنیم با کتاب تنش‌های جامعه را کم کنیم
مهدی کریمی، مسئول کتابفروشی نشر ثالث در خیابان کریمخان نیز درباره آثار جنگ ۱۲ روزه بر کتابفروشی‌ها می‌گوید: در این روزها تلاش کردیم اوضاع خوب باشد و مخاطبان با کتاب همراه باشند. به‌طور طبیعی بعضی از روزها امکان فعالیت نداشتیم اما تلاش کردیم مخاطبان را با زندگی همراه کنیم؛ چراکه زندگی جریان دارد. کتابفروشان کرونا را پشت سرگذاشتند، تلاش می‌کنیم با کتاب، کمی از تنش‌های جامعه فاصله بگیریم.
وی گفت: در این روزها مخاطبانی داشتیم که به دنبال خرید کتاب، برای تقویت آرامش خود بودند، حتی میزبان مخاطبانی که کمتر کتاب می‌خوانند هم بودیم؛ به قول معروف مردم به دنبال استفاده از اوقات فراغت اجباری پیش آمده بودند.
توجه به موضوع تاب‌آوری در حوزه انتشار و تولید کتاب
سیدامین امامی‌زاده، مدیر انتشارات رویان‌پژوه نیز در گفت‌وگو با خبرنگار (ایبنا) نیز درباره تاثیرات جنگ بر چرخه اقتصادی صنعت نشر و تولید کتاب گفت: مشکلات صنعت نشر، زیاد است و تقریباً همیشگی اما به نظرم در شرایط حال حاضر، فرصتی برای گفتن از مشکلات نیست و باید از نکات مثبت گفت. به هرحال جنگ یک مقوله مخرب است و صنعت نشر نیز از این قائده مستثنی نیست. طبیعی است که این اتفاقات روی تمامی مسائل ازجمله کاهش تولید و توزیع تاثیر دارد.
وی افزود: بروز گرانی کاذب هم از دیگر آثار مخرب جنگ است، در چنین شرایطی اولویت تغییر و نیازمندی‌های مخاطبان نیز تغییر می‌یابد.
امامی‌زاده با اشاره به اینکه در شرایط بحران، حفظ روحیه ازجمله وظایف فردی است، بیان کرد: باید در این شرایط، روحیه و انگیزه خودمان ر؛ حفظ کنیم؛ درست است که جنگ، بالادستِ مقوله‌های دیگر است اما باید تلاش کرد تاب‌آوری و روحیه خود را حفظ کنیم.
مدیر انتشارات رویان‌پژوه بیان کرد: همکاران باید به موضوع تاب‌آوری در حوزه انتشار و تولید کتاب توجه کنند تا انگیزه جامعه را افزایش دهند. با وجود سختی‌ها از این روزها هم به خوبی عبور کنند.
در طلب حمایت
همچنان که پیش‌تر آمد و کتابفروشان نیز تاکید کردند، صنعت نشر به‌ویژه اوضاع کتابفروشان که آخرین و مهم‌ترین حلقه این صنعت شناخته می‌شوند در جنگ ۱۲ روزه با وجود دشواری‌های اقتصادی بیشتر بر همدلی و تلاش برای سازگاری با وضعیت جدید منطبق بود اما اعلام درخواست اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران برای دیافت حمایت از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، خود نشان از روشن شدن چراغ هشدار، است.
ابراهیم کریمی، ۱۸ تیرماه از مکاتبه با معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، خبر داد. این درخواست با هدف جبران خسارت کتابفروشان آسیب‌دیده از جنگ، مطرح شده است.
کریمی در گفت‌وگو با ایبنا، با بیان اینکه بخش زیادی از کتابفروشان به دلیل حملات متعدد تعطیل شده بودند، افزود: با این وجود، برخی دیگر فعال بودند اما در عمل فروشی نداشتند و تاثیر این موضوع بر کسب و کار آن‌ها اکنون نمود پیدا کرده است.
وی یکی از دلایل اهمیت این حمایت را تداوم آثار جنگ تحمیلی می‌داند که بسیاری از کتابفروش‌ها همچنان با چالش‌ها و مشکلات مالی و معیشتی روبه‌رو هستند.
با وجود تلاش اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران در اعلام درخواست برای یک بسته حمایتی، به نظر می‌رسد، طرح این پرسش بی‌جا نیست؛ اگر بحرانی‌هایی دیگر موجب تعطیلی و رکود طولانی‌مدت‌تر از بحران اخیر شود، آیا همچنان باید سراغ حمایت‌های دولتی رفت و اینکه آیا بحران تعطیلی‌های مکرر در اوج شیوع ویروس کرونا، تجربه گران‌سنگی برای بهبود زیرساخت‌ها نبود؟ قطعاً بود.
