چاپ دیجیتال منسوجات در اوایل دهه ۹۰ شروع شد، اما چالشهای موجود در زنجیره تقاضا، بازار و فناوری مانع از رواج تمام و کمال آن شده است. هم اکنون دهها سال است که فناوریهای آنالوگ قدیمی – به ویژه چاپ اسکرین – بازار چاپ منسوجات را دست داشتهاند. ولی حال با برطرف شدن تدریجی این چالشها ممکن است چاپ دیجیتال منسوجات در همه اشکال متنوع آن جای روشهای سنتی چاپ منسوجات را بگیرد.
صحبت کردن از «بازار چاپ منسوجات» قدری شبیه صحبت از «بازار چاپ تجاری» است، زیرا که دارای محصولات و زیرشاخههای بازاری بسیار گستردهای است و هر کدام از آنها دارای متغیرها و مشخصات خود میباشند.
چاپ منسوجات را می توان به سه دسته کلی پوشاک/البسه، ارتباطات تصویری (گرافیکهای نمایشی) و دکوراسیون جا داد. در این نوشته به مقوله ارتباطات تصویری و به ویژه گرافیکهای نمایشی نرم لایه می پردازیم.
ارتباطات تصویری-گرافیکی
اصطلاح گرافیکهای نمایشی نرم لایه (Soft Signage) از آن دسته اصطلاحاتی است که معانی مختلفی را برای افراد مختلف دارد. اما در اینجا به گرافیک های نمایشیای اطلاق می شود که بر روی پارچه یا یک زیرلایه فابریکی چاپ میشوند. این نوع گرافیک ها با گرافیک های سخت (hard signage) که زیر لایه آنها مواد سختی همچون مقوا یا پلاستیک است متفاوتاند.
این مقوله – ارتباطات تصویری/گرافیکی – میتواند شامل موارد زیر باشد (اما به هیچ وجه محدود به آنها نیست):
- بنرها و پوسترها
- نمایشگرهای ایستاده خرید و فروش در فروشگاهها
- گرافیکهای دیواری داخلی
- نمایشدهندههای تجاری
- پرچمها و چترهای آفتابی
- تبلیغات بیرونی
- و پردههای پشت صحنه تئاتر و تلویزیون
در حال حاضر بسیاری از محصولات فوق (همچون پوسترها) بر روی مواد سخت چاپ میشوند، اما آن محصولاتی که بر روی زیرلایههای نرم چاپ میشوند (همچون پرچم ها) همچنان در اغلب مواقع با استفاده از یک فرآیند آنالوگ چاپ میشوند.
بر اساس پژوهشی که مجله SGIA انجام داده، برترین محصولاتی که در حوزه ارتباطات تصویری/گرافیکی قرار میگیرند گرافیک های دیواری داخلی و نمایشدهندههای ویترینی هستند. همچنین بنرها و پرچمها – هم پرچمهای ملی و هم پرچمهای سازمانها و گروههای خاص – و گرافیکهای نمایشی مسیریابی نرم لایه در مراسمات جز این دسته قرار میگیرند.
فناوری های چاپ دیجیتال منسوجات
در حال حاضر روش چاپی غالب در بازار منسوجات چاپ اسکرین میباشد، اما روشهای دیگری برای چاپ روی فابریکها (پارچههای سبک بافت) – چه مستقیم چه غیر مستقیم – وجود دارد. یکی از رایجترین روشها روشی موسوم به تصعید رنگ (Dye-sublimation) است. از زمان گذشته این روش دارای یک فرآیند دو مرحلهای بوده است اما همچنان در حال تغییر است.
مرکب های تصعید رنگی (dye-sub) دارای پیگمنتی به شکل حلال مایع هستند. تصاویر در ابتدا بر روی یک صفحه انتقالی چاپ میشوند و سپس با استفاده از یک دستگاه گرمازا در تماس با یک فابریک پلیاستر قرار میگیرند. رنگ مرکب تحت گرما و فشار مستقیما به گاز تبدیل میشود (فرآیند تصعید) و بر روی فابریک نقش میبندد. خوبی این روش آن است که محصول کار ضد آب میشود.
هم اکنون برخی از مرکبهای dye-sub میتوانند مستقیما بر روی فابریکها و بدون نیاز به یک ورقه انتقالی چاپ کنند. فابریکهای مختلف به مرکبهای مختلفی نیاز دارند. چاپ بر روی فیبرهای طبیعی همچون پنبه یا کتان به یک مرکب رنگی واکنشی (reactive dye ink) نیاز دارد، در حالی که چاپ بر روی فیبرهای مصنوعی چون پلیاستر یا فیبرهای طبیعی چون پشم به یک مرکب رنگی اسیدی نیاز دارد.
بیشتر بخوانید: رشد بازار چاپ دیجیتال روی پارچه
مرکب های چاپ منسوجات
چاپ – تقریبا هر نوع چاپی- ماحصل یک رابطه فیزیکی-شیمیایی پیچیده بین زیرلایه و مرکب است و کیفیت چاپ بستگی کامل به این رابطه دارد. یکی از بزرگترین موانع چاپ منسوجات تناسب میان مرکب و فابریک بوده است. پیشرفتهای نوین مرکب همچون مرکب لاستیکی و خشک کردن مرکب با یووی بسیاری از این چالشها و سختیها را برطرف نمودهاند و میتوان گفت که عمدتا همین مجموعههای جدید مرکب است که امکان چاپ دیجیتال منسوجات را به طور مستقیم عملی کرد.
چاپ عریض فرمت از مرکبهای مختلفی استفاده میکند که البته همه آنها برای چاپ گرافیک های نمایشی نرم لایه مناسب نیستند. در زیر به معرفی چهار نوع مرکبی میپردازیم که در چاپ عریض فرمت مورد استفاده قرار میگیرند:
مرکب های حلال:
عمدتا از ترکیبات آلی فرار (VOCs) ساخته شدهاند که به سرعت تبخیر و باعث خشک شدن سریع مرکب میشوند. پیگمنتی بودن مرکبهای حلال باعث میشود که ماندگار و مقاوم به رنگ پریدگی باشند. ارزان و ضد آب هستند. قطرات بخار آن سمی است و دور ریختن خورده و ریزههای آن همچنان یک معضل محیطی است. البته مرکبهای به اصطلاح «حلال محیطی» (Eco-solvent) دارای حلال رقیقتری هستند که تبخیر آن بیشتر طول میکشد و ممکن است که نیاز به گرما داشته باشد، اما خوبی آنها این است که خطر کمتری برای محیط دارند.
مرکب های آبی:
حلال این مرکب آب است و میتواند پیگمنتی یا تصعیدی باشد. این نوع مرکبها برای این که چسبندگی خوبی داشته باشند نیاز به زیرلایههای روکشدار ویژهای دارند و برای زیرلایهای غیر کاغذی همچون پلاستیک یا وینیل مناسب نیستند. چاپ دیجیتال منسوجات
مرکب های یووی:
این نوع مرکب دارای موادی شیمیایی است که هنگام در معرض قرار گرفتن نور فرابنفش سریع تر خشک میشوند. بر روی زیرلایههای مختلفی از قبیل پلاستیک، وینیل، فویل، و دیگر زیرلایههای مخصوص قابل استفاده است و برای محیط و اپراتورهای دستگاه سالم و ایمن است.
مرکب های لاتکسی:
لاتکس یک اصطلاح عام است که به انتشار پایدار ریزذرات در یک مجرای آبی اشاره میکند. لذا مرکبهای لاتکسی آبی هستند و میتوانند بر روی زیرلایههای غیر روکشدار متنوعی از قبیل منسوجات برای کاربردهای بیرونی و درونی چاپ کنند. این مرکبها سریع نیز خشک میشوند. چاپ دیجیتال منسوجات
مرکب های رنگ تصعیدی:
همانطور که در بالا اشاره شد، این مرکبها دارای پیگمنتی هستند که در یک حلال مایع معلق است و تحت فشار و گرما به گاز تبدیل میشود و سپس بر روی فابریک چاپ میکند. اینگونه مرکبها ممکن است که به یک کاغذ میانی برای انتقال تصویر از هدهای تصویربرداری به زیرلایه نیاز داشته باشند. اما برخی از سیستمهای جدید به گونهای هستند که دیگر نیازی به این کاغذ میانی ندارند.
تمایز و برتری مرکبهایی که مستقیما تصویر را بر روی زیرلایه چاپ میکنند با مرکبهای dye-sub این است که پیگمنت یا رنگ به نحو بهتری به درون زیرلایه منسوجات نفوذ مییابد. نیازی به کاغذ انتقالی ندارد و انعطافپذیری بیشتری دارد.
حال خلاصهای از مزایا و معایب مرکب های عمده چاپ دیجیتال منسوجات را در جدول زیر ارائه میدهیم.
البته لازم به ذکر است که برخی از این معایب را میتوان با تعویض زیرلایه برطرف ساخت و نباید تعجب کرد که به طور کلی مرکبها بر روی زیرلایههایی بهتر کار میکنند که به نحوی روکش شده باشند. همچنین بسته به نوع مصرف نهایی محصول، این معایب و مزایا میتوانند خیلی متفاوت باشند. به عنوان مثال، ماندگاری در برابر نور آفتاب برای کاربردهای بیرونی مضر است اما برای کاربردهای داخلی آن چنان ضرری ندارد.
زیرلایه های چاپ منسوجات
به طور سنتی زیرلایه مورد استفاده در گرافیکهای نمایشی نرم لایه و کاربردهای بسیار دیگری در مقوله ارتباطات تصویری نوعی پلیاستر بوده است. واژه پلیاستر به گروه گستردهای از پلیمرها اشاره میکند. پلیاستر انواع طبیعی و مصنوعی فراوانی دارد اما به طور کلی هر زمان که بحث از پلیاستر میشود، منظور PET است.
نایلون فابریک مصنوعی دیگری است که یکی از معمولترین پارچههای مصنوعی بکار برده شده است. (نایلون به لحاظ شیمیایی پلیاستر محسوب نمیشود، بلکه در عوض پلیآمید است) و برروی منسوجات فراوانی از قبیل پرچم بکار میرود. از فیبرهای طبیعی معمولا برای چاپ دیجیتال منسوجات مثل پنبه، ابریشم، پشم و نخ معمولا استفاده میشود.
منبع: whattheythink.com
