تبریز در نور؛ یک روایت چاپی
به گزارش چاپ و نشر آنلاین؛ چندی پیش کرانه‌ی غربی و اکنون کرانه‌ی شرقی آذربایجان جان، ما را فراخواند. تبریز عزیز میزبانمان بود؛ چه مهمان‌داری داشتیم؛ باصفا، باعشق؛ نمک‌گیر سفره مرامشان شدیم. متن حاضر سفرنامه‌ای گزارش‌گون از سه‌شنبه‌شب تا جمعه روز حضور همسفران همدل (۲۴ تا ۲۷ مردادماه) در دیار عاشق‌مردمان آذربایجان‌شرقی است؛ امید که بتوانیم با قلم، شما را شده حتی لمحه‌ای در این حظ وافر شریک کنیم.
در این بحبوحه‌ی تحریم و رکود که انگیزه توسعه و پیشروی کاهش‌یافته؛ برق چشم‌های شکست‌ناپذیر نایاب و نور توکل کمیاب است؛ خوش‌خبریم که از این باب تبریز را غرق نور یافته‌ایم و می‌یابید. آذربایجان‌شرقی که به‌عنوان یک قطب صنعتی در کشور به‌حساب می‌آید، پتانسیل‌های زیادی برای رشد در خود نهفته است که به‌خوبی توسط صنعت‌مردان آن به کشف و بهره‌برداری رسیده و حالاحالاها باید منتظر طلوع در طلوع آن‌ها باشیم. همسفر شوید.
یاشاسین تبریز؛ یاشاسین چاپ
همسفران همدل این بار در شهر اولین‌ها به هم رسیدند. اعضای هیئت‌مدیره اتحادیه چاپخانه‌داران تبریز (ودود غفورزاده، نایب‌رئیس اول؛ غلامرضا فائق، نایب‌رئیس دوم؛ یونس عیوض‌زاده کیهان، دبیر و جلال باقری‌افشرد خزانه‌دار) به سردمداری رئیس جدید خود، مرد پاک‌نهاد و کوشا، علی عافیت؛ میزبان مدیرکل دفتر چاپ و نشر وزارت ارشاد (علی‌اکبر ابراهیمی)، دو تن از کارشناسان چاپ این وزارتخانه (سعید بهروان و محسن یگانه‌کاری)، تنی چند از رؤسای اتحادیه‌های استانی چاپ (احمد ابوالحسنی، رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران تهران؛ علی مغانی، رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران خراسان رضوی؛ علی اشفاق، رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران اصفهان؛ حسینعلی زارع، رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران مازندران؛ مجید محبی، رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران آذربایجان غربی؛ حمید سلیمانی، رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران گلستان؛ محمدعلی قادری‌نژاد، رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران کرمان) و برخی دیگر از اهالی این صنف معظم (محمدعلی انصاری‌پور، فعال صنف چاپ و رئیس سابق اتحادیه چاپخانه‌داران اصفهان؛ علی‌اصغر جلیلیان، مدیرعامل تعاونی چاپخانه‌داران خراسان رضوی؛ هاشم احمدی، مدیرعامل شرکت افق قطعات آسیا؛ محمدرضا (اویس) پناهنده، رئیس هیئت‌مدیره شرکت دارآباد تجارت) و دیگر دوستانی که طی این مسافرت به ما پیوستند (محمد بیطرفان، رئیس انجمن علمی فناوری چاپ ایران؛ سیدمرتضی عربشاهی و بهزاد دری، مدیران مجموعه فراتک) شد.
بعدازظهر سه‌شنبه گاه دیدار بود. چهارشنبه صبح جلسه‌ا‌ی سه‌جانبه در سالن اجتماعات اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی، میان مدیرکل دفتر چاپ و نشر وزارت ارشاد، همسفران همدل، مدیرکل و تنی چند از کارکنان خانه فرهنگ تبریز و اعضای هیئت‌مدیره اتحادیه چاپخانه‌داران این شهر، برگزار شد.
بازدید از شرکت نقشینه چاپ تبریز و پس‌ازآن چاپخانه تیراژه، برنامه‌ی بعدازظهر چهارشنبه‌مان را تشکیل دادند. بیست و پنجم مرداد بود، یک شماره مانده به‌روز آزادگان (۲۶ مردادماه)، قافله‌سالار ما نیز که از آزادگان سرافراز هشت سال دفاع مقدس بود به مجلس تقدیر و تجلیل این پاسداران انقلاب دعوت شد و ما هم همراه شدیم تا سفرمان خالی از عطر عرفان و اخلاص نماند.
نهار چهارشنبه را مهمان دریادریا لطف نقشینه چاپ تبریز بودیم، عصر را همسفران در ویلای شخصی مدیر چاپ تیراژه گذراندند تا پس از استراحت عصرگاهی شام را مهمان ودود غفورزاده، نایب‌رئیس اول اتحادیه چاپخانه‌داران تبریز و مدیر چاپ زیبا باشیم؛ بنده به همراه حاج احمد ابوالحسنی و دوستی دیگر به سالن اجتماعات موزه دفاع مقدس تبریز رفتیم (محل تجلیل از آزادگان) و ازآنجا مستقیم به رستورانی مجلل رهسپار شدیم تا در کنار دیگر همسفران همدل، سفره‌نشین محبت تبریزیان سفره‌دار باشیم.
چهارشنبه‌شب همان‌طور که معلوم بود، با همه‌ی خستگی روز پرکارش نتوانست جلوی شب‌نشینی همسفران همدل را بگیرد. دوستانی که همراه ما به جشن تجلیل آزادگان نیامده بودند از شوق و شور عقب نمانده و با تهیه دیدن کیک و برگزاری جشنی کوچک از ثواب این بزرگداشت بی‌نصیب نماندند.
پنجشنبه صبح هم جلسه‌ی دیگری با موضوع به اشتراک‌گذاری تجربیات میان همسفران همدل، اعضای هیئت‌مدیره اتحادیه چاپخانه‌داران تبریز و عده کثیری از اعضای این اتحادیه در مکان جلسه‌ی پیشین (سالن اجتماعات خانه فرهنگ تبریز) به برگزاری رسید. نهار این روز اما حس و حالی دیگر داشت؛ حظ کردیم، بذل عشق بود؛ باید مشروح آن را بخوانید؛ فقط بگویم که مهمان محمود نام‌آور، ترک‌مردی اصیل از دیار امام رضا (ع) بودیم.
دیدار کوتاهی از ائل‌گلی نیز در میانه‌ی این روز میسر شد تا عشقمان به تبریز را عمیق‌تر کند. از آنجا به بعد رفته‌رفته دوستان به‌حکم مشغله از قافله جدا و با کوله‌باری سنگین‌تر شده از خاطره‌های شیرین تبریز به دیار خود رهسپار شدند؛ این‌گونه بود که شب پنجشنبه‌مان کم‌ستاره‌تر به صبح رسید. جمعه به ظهر نزدیک می‌شد که ما هم راهی شدیم و تنها چند تن معدود از دوستان که بلیتشان برای بعدازظهر جمعه بود لختی بیشتر در آغوش تبریز ماندند. از مهمان‌نوازی این شهر هر چه بگوییم کم گفته‌ایم و در حق این عاشق مردمان اجحاف کرده‌ایم. خاطره این سفر در دل‌وجان و روح و ذهنمان حک شد؛ دمتان گرم که دل یک ایران به غیرتتان گرم است؛ یاشاسین تبریز؛ یاشاسین چاپ.
بیشتر بخوانید: چاپ از شمال غربی
دیدار تبریزی
دوستانمان از اتحادیه مازندران (حسینعلی زارع و رامین رهبر) لطف کرده و چاپ و نشر را از تهران تا تبریز همسفر خود کردند. پاسی از شب گذشته بود که رسیدیم و در ویلای دوبلکس باصفایی که برایمان تهیه دیده بودند، مستقر شدیم. دوستان که از اقصی‌نقاط کشور به تبریز عزیمت کرده بودند در ساعات مختلف به میعادگاه رسیده و ما آخرین مسافران بودیم که به هنگام خواب آن‌ها و زمانی که ساعت از سه نصف شب گذشته بود، رسیدیم و در اصل صبح بود که چشممان به جمال همسفران همدلمان روشن شد. چاق‌سلامتی‌ها کردیم و بعد از صرف صبحانه طبق برنامه‌ی تنظیم شده قبلی به خانه فرهنگ تبریز، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی رفتیم تا در سالن اجتماعات آن، رأس ساعت ۱۰ صبح، در اولین بخش گردهمایی تخصصی رؤسای اتحادیه‌های چاپخانه‌داران و صنوف تابعه کشور شرکت کنیم.
گردهمایی تخصصی، نشست اول
بخش اول گردهمایی تخصصی رؤسای اتحادیه‌های چاپخانه‌داران و صنوف تابعه کشور صبح چهارشنبه (۲۵ مردادماه ۱۴۰۲) برگزار شد. سید محمدحسین بلاغی، مدیرکل اداره ارشاد اسلامی استان تبریز؛ علی عافیت، رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران تبریز؛ علی مغانی، نماینده تشکل‌های چاپ کشور و رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران خراسان رضوی؛ مجید محبی، رئیس اتاق اصناف و رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران استان آذربایجان‌غربی؛ احمد ابوالحسنی، نایب‌رئیس اتاق اصناف تهران و رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران تهران؛ یونس طاهری، معاون اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی آذربایجان شرقی؛ محمد بیطرفان، رئیس انجمن علمی و فناوری چاپ ایران و علی‌اکبر ابراهیمی، مدیرکل دفتر چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جزو کسانی بودند که به‌ترتیب در این نشست تخصصی به بیان نقطه‌نظرات خویش در رابطه با صنعت چاپ کشور و استان آذربایجان‌شرقی پرداختند.
ارائه تسهیلات پیشران به چاپخانه‌داران
سیدمحمدحسین بلاغی مدیرکل اداره ارشاد اسلامی استان تبریز، به‌عنوان اولین سخنران، ضمن خیرمقدم به مدعوین گردهمایی تخصصی رؤسای اتحادیه‌های چاپخانه‌داران و صنوف تابعه کشور اظهار داشت: صنعت چاپ یکی از صنایع پایه در حوزه توسعه است، ما در تبریز و آذربایجان‌شرقی در یک نقطه محوری قرار گرفته‌ایم. مقام معظم رهبری در دیداری که بیستم بهمن سال گذشته داشتند، فرمودند تبریز قطب و تمدن فرهنگ غرب کشور است. فرهنگ‌های متنوع و زیبایی در کشور وجود دارد اما وقتی از غرب کشور صحبت می‌کنیم، تبریز محور فرهنگ، تمدن و هنر است. اگر این را در حوزه بین‌الملل توسعه دهیم از قفقاز و آناتولی گرفته تا اروپا و از طرفی تا عراق، گرجستان و روسیه، شکر خدا، تبریز در طول تاریخ جایگاهی بی‌بدیل داشته است. لذا همه صنایع باید به با توجه به منزلت تبریز در آن نقش‌آفرین و فعال باشند و کار را جلو ببرند.
وی ادامه داد: در سالی که مزین به نام مهار تورم و رشد تولید است، باید هرچه بیشتر تلاش کنیم که با رفع موانع در راه اعتلای این حوزه قدم برداریم. بنده معتقدم چاپ استان در حوزه دانش و نیروی انسانی در حوزه توان فنی، توان طراحی و قدرت تجاری در وضعیت خوبی قرار دارد اما اگر در حوزه تکنولوژیک خودمان را به سطح جهانی نزدیک کنیم، تبریز به جایگاه والا و عملکرد عالی خود بازمی‌گردد.
بلاغی اذعان داشت: ما امروز در استان ۴۰۸ واحد چاپی دارای مجوز داریم. بالغ‌بر پنج هزار نفر در صنعت چاپ، در سطح استان اشتغال مستقیم دارند که رقم بالایی است اما این رقم باید بیشتر شود. همچنین ۱۸ باب لیتوگرافی، ۲۲ باب صحافی و ۲۹۴ چاپخانه افست در این استان قرار گرفته‌اند که از این تعداد تنها حدود ۱۰ درصد از چاپخانه‌ها غیرفعال هستند. تلاش ما حل مشکلات و موانعی است که در راه فعالیت برخی از این دوستان وجود دارد تا به این شکل آن‌ها نیز بتوانند فعالیتشان را از سر بگیرند.
وی اظهار داشت: امسال اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان برای نخستین بار خدماتی را در زمینه تسهیلات تبصره ۱۶، ارائه کرد. البته خیلی دیر چراکه تسهیلات تبصره ۱۶ اسفندماه مصوب شد اما نه روز مانده به نوروز بود که بانک عامل آن معرفی شد. با تمدید زمان آن نیز موفق شدیم اعتبارمان را دو برابر کنیم. پس‌ازآن نیز به‌قدر توانمان با همکاری و نظر اتحادیه توانستیم تعدادی از مجموعه‌های چاپ استان را که نیازمند تهیه ماشین‌آلات بودند را به‌قدر وسع و تا جایی که کارشان پیش برود، حمایت کنیم. برای مثال مجموعه‌ای بود که تصمیم داشت دستگاهی ۱۲ میلیارد تومانی خریداری کند. ما تسهیلاتی حدود سه‌میلیارد تومان به آن‌ها پرداخت کردیم که تبدیل به پیشرانی برای خرید این دستگاه توسط آن مجموعه شد. این حمایت در بخش‌های مختلف به بیست میلیارد تومان رسید. ما می‌دانیم که کل این مبلغ برای صنعت چاپ میزان ناچیزی است اما مهم این بود که با تلاش‌های صورت گرفته، باب تسهیلات‌دهی در این حوزه باز شد. ما برای سال ۱۴۰۲ با آقای استاندار صحبت کرده و قول مساعد گرفته‌ایم که این ارقام تا چندین برابر رشد بیابند. تلاش ما بر این است که هم تبصره ۱۶ و هم تبصره ۱۸ را امسال در آذربایجان شرقی پیاده‌سازی کنیم تا تکنولوژی صنعت چاپ این خطه به‌روز شود.
مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان آذربایجان‌شرقی خاطرنشان کرد: بنده معتقدم اگر از یک‌طرف حمایت‌هایمان را از حوزه تولید در کنار یکدیگر توسعه بدهیم و از طرف دیگر اعضای اتحادیه چاپخانه‌داران تبریز با مدیریت اتحادیه خود که دارای هیئت‌مدیره‌ای دغدغه‌مند، توانمند و دارای انرژی است، برای توسعه حوزه بین‌الملل اهتمام داشته باشند، توسعه صادرات و تحقق شعار سال امکان‌پذیر خواهد بود.
ضرورت همراهی مسئولان
علی عافیت رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران تبریز در ادامه گردهمایی تخصصی رؤسای اتحادیه‌های چاپخانه‌داران و صنوف تابعه کشور اظهار داشت: هدف ما از تشکیل این جلسه، نمایش اهمیت صنعت چاپ برای مسئولان محترم و تصمیم‌گیر در این حوزه است تا اهتمام و عنایت بیشتری به این صنعت داشته باشند. اگر صنعت چاپ پویا و در شرایط بهتری باشد می‌تواند به صادرات محصولات دیگر صنایع کمک شایانی داشته باشد. اگر صادرات خوب انجام شود به این معنا است که ما در کاهش آمار بیکاری نیز نقش ویژه‌ای ایفا کرده‌ایم.
وی توضیح داد: چاپ در جهان همواره به‌عنوان یکی از پنج صنعت مهم محسوب شده است؛ این یعنی چاپ یکی از صنایع مهم در همه کشورها است. تمام صنایع و صنوف مستقیم یا غیرمستقیم با صنعت چاپ در ارتباط هستند. هماهنگی هرچه بیشتر سازمان‌های دولتی مهم‌ترین موضوعی است که ما علاقه‌مند هستیم هرچه بیشتر به آن پرداخته شود چرا که برخی ناهماهنگی‌ها بین سازمان‌ها وجود دارد که ما را درگیر تشریفات اداری می‌کند.
عافیت تصریح کرد: طبق آمار اتحادیه، اکنون حدود ۷۰۰ واحد در صنعت چاپ استان مشغول به فعالیت هستند و نرخی نزدیک به شش هزار اشتغال‌زایی مستقیم دارند. این یعنی استان پتانسیل کافی برای پیشرفت در حوزه صنعت چاپ را دارد.
رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران تبریز ادامه داد: همان‌طور که می‌دانید صنعت چاپ در ایران برای اولین بار در تبریز آغاز شد اما ما فقط این عنوان را یدک می‌کشیم چراکه این پیشینه درخشان مشکلی از مشکلات ما را حل نمی‌کند. امیدوارم در این جلسه بتوانیم به تفاهم‌های کارسازی برسیم تا بتوانیم یار و یاور صنعت چاپ باشیم.
وی افزود: ما انتظار همراهی بیشتری از مسئولان داریم. هرچند در بحث ماشین‌آلات خواهان واردات و نوسازی هستیم، به چند علت نمی‌توانیم به این خواسته جامه عمل بپوشانیم. اول اینکه تحریم هستیم. به‌طور مثال در بحث ماشین‌های چاپ دیجیتال به فرض دور زدن تحریم‌ها، جی‌پی‌اسی در آن‌ها فعال است که به‌محض وصل به اینترنت موجب قفل شدن دستگاه‌ها می‌شوند. از همین رو ما مجبوریم به یک سری از شرایط تن بدهیم، برای مثال دستگاه‌های مدل‌پایین را از کشورهای همسایه وارد کنیم. مانع دیگر بر سر راه واردات دستگاه‌های نو؛ بالا بودن قیمت‌های ماشین‌آلات است. صنعت چاپ تنها افست نیست بلکه متشکل از هلیو، دیجیتال و سایر صنایع وابسته‌ای چون کاغذ و مقوا است و برای توسعه باید به همه‌ی وجوه آن توجه داشت. حالا که ما از این مشکل رنج می‌بریم انتظار داریم مسئولان نسبت به این شرایط ملاحظه حال ما و صنعت چاپ را داشته باشند و پیچشی را بر راه ما اضافه نکنند؛ اینکه ما هم با مشکلات داخلی کشور دست‌وپنجه نرم کنیم و هم با فشار خارجی مقابله کنیم، بی‌انصافی است.
نقش چاپ در زندگی
علی مغانی نماینده تشکل‌های صنعت چاپ کشور و رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران خراسان رضوی در ادامه این گردهمایی بیان داشت: خداوند در قرآن به دو چیز سوگند یاد می‌کند؛ یک‌بار می‌فرمایند «نون و القلم و مایسطرون» یعنی سوگند به قلم و آنچه می‌نویسد و در جای دیگر می‌فرمایند «والعصر» و به زمان سوگند یاد می‌کنند. دوستان صنعت چاپ باید توجه داشته باشند یکی از افتخارات این حوزه بر عهده داشتن تولیدات صنعت نشر کشور است. اگر فردوسی ماندگار شده، قطعاً به دلیل چاپ کتابش بوده است. همین‌طور ماندگاری قرآن، تورات، انجیل و دیگر کتب مقدس نیز زاییده چاپ و دسترنج عزیزانی است که در این صنعت زحمت کشیده و می‌کشند.
وی در ادامه باز هم در مورد اهمیت چاپ گفت و افزود: بحث صنعت چاپ با صنوف و واحدهای تولیدی دیگر متفاوت است. شما می‌توانید تصمیم بگیرید از نوشابه، بیسکویت یا رب گوجه و کنسرو استفاده نکنید اما آیا می‌توانید بدون صنعت چاپ زندگی کنید؟ برای دریافت پول از بانک نیاز به احراز هویت دارید. این مهم جز با ارائه کارت ملی که زاییده چاپ است، امکان‌پذیر نیست. همین‌طور برای واریز پول یا برداشت پول نیازمند فیشی هستید که حاصل کار چاپ است. صنعت چاپ همانند اکسیژن است، آن‌قدر در دسترس است که علی‌رغم نیاز وافر همگان، هیچ‌کس احساسش نمی‌کند؛ این صنعت مظلوم واقع شده است.
مغانی تصریح کرد: همه تلاش دولتمردان، مقام معظم رهبری و دیگر عزیزان جایگزین کردن صادرات غیرنفتی به‌جای صادرات نفتی است اما وقتی هرروز قیمت ارز دچار نوسان است، چگونه می‌شود نرخ صادرات را حفظ کنیم؟! وقتی یک قرارداد منعقد می‌شود محصول باید ظرف مدت شش ماه با همان قیمت درج شده به دست مشتری برسد اما متأسفانه در حال حاضر حتی یک هفته هم نمی‌شود کار را ثبت کرد؛ این یک زنگ خطر برای صادرات کشور است.
لزوم نوسازی و بازسازی صنعت چاپ مسئله دیگری بود که رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران خراسان رضوی به آن اشاره کرد و توضیح داد: افزایش قیمت ارز تبدیل به یک معضل برای واردات شده است. ماشین چاپی که در سال ۹۵ با قیمت یک‌میلیون و ۵۲۰ هزار یورو وارد کشور شده است امروز با حساب قیمت ارز، به قیمت ۲۰ میلیارد تومان رسیده است در حالی که آن زمان دو میلیارد قیمت داشت. اگر قرار است از تسهیلات بانکی هم برای این صنعت استفاده شود آیا با پنج سال بازپرداخت می‌توان این مبالغ را بازگرداند؟ صنعت چاپ گران‌ترین صنعت جهان است. تا دو سال قبل در کتاب تعرفه، واردات ماشین‌آلات چاپ را تا ۱۰ سال زیر مدل روز پیش‌بینی کرده بودند که چنین نگرشی به دلیل گران بودن این صنعت وجود داشت اما متأسفانه اکنون هیچ اقدامی برای بازسازی و نوسازی ناوگان چاپ انجام نمی‌شود. ما باید به این باور برسیم که راه اول شدن صنعت چاپ ایران در منطقه نوسازی ناوگان چاپ است.
مغانی در پایان سخنانش به همیاری متقابل دولت و صنعت اشاره کرد و گفت: اتحادیه صنعت چاپ استان خراسان در جریان سیلی که چند سال پیش رخ داد به همت چاپخانه‌داران برای دانش‌آموزان این مناطق ۲۴۰ هزار جلد دفترچه به ارزش حدود یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان تهیه کرد. دوستان من در صنعت چاپ اخیراً هم برای کمک به مجرمان جرائم غیرعمد مبلغ ۵۱۲ میلیارد ریال کمک کردند؛ صنعت چاپ همواره یاور دولت بوده است. در حقیقت همه ما انتقاداتی به عملکرد دولت داریم اما کشور قانونی دارد که همه ما باید آن را رعایت کنیم. اگر امروز کسی سنگی به شیشه ما بزند ما در مراجع قانونی احقاق حق می‌کنیم اما جایی هم هست که ما باید به‌عنوان یک ملت واحد با هم همکاری و همراهی داشته باشیم.
نوسازی ماشین‌آلات؛ یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر
مجید محبی رئیس اتاق اصناف و رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران استان آذربایجان‌غربی به‌عنوان سخنرانی بعدی در گردهمایی تخصصی رؤسای اتحادیه‌های چاپخانه‌داران و صنوف تابعه کشور گفت: محورهای صحبت بنده قبل از حضور در این سالن بر اساس این بود که مسئولان استانی استقبال ویژه‌ای از این مراسم خواهند کرد اما با عدم حضور آن‌ها، ناچار به تغییر موضوعات سخنان خود شدم. متأسفانه این اتفاق در شهرستان ما نیز افتاده است. این رویداد من را به یاد حرف استاندارمان انداخت که در جواب درخواست‌های ما گفت که رسمی موسوم به یکشنبه‌های تولید دارند که برمبنای آن واحدهای تولیدی راکد را با وام تبصره ۱۶ و ۱۸ احیا می‌کنند. بر همین اساس یک‌بار ایشان را به واحدهای چاپی استان خود که خارج از شهرک‌ها قرار داشتند؛ بردیم و مشکلات این صنعت را به ایشان یادآور شدیم اما جناب استاندار در پاسخ به من گفتند که چاپ اولویت ما نیست! من هم پاسخ دادم با این حساب آذربایجان‌غربی به‌عنوان یک استان مرزی با موقعیتی استراتژیک هیچ‌وقت رنگ پیشرفت را به خود نخواهد دید؛ چراکه توسعه صادرات غیرنفتی بدون توجه به صنعت چاپ امکان‌پذیر نیست. صنعت چاپ ویترین محصولات ما در خارج از کشور است؛ بنابراین محورهای صحبت بنده در این جلسه به تشریح جایگاه صنعت چاپ و بسته‌بندی تغییر پیدا کرد.
وی سپس توضح داد: چاپ مکمل تمام صنایع است و در صورت فقدانش هیچ محصولی به‌جز آهن‌آلات و میلگرد امکان صادرات ندارند. کشورهایی که به این صنعت اهمیت می‌دهند، توسعه یافته‌اند. برای مثال ترکیه به دستور نخست‌وزیر خود در سال ۲۰۰۲ به صنعتگران این کشور تسهیلات دو درصدی داد که همین باعث رشد صنعت شد. آن‌ها به مجرد این که به اهمیت چاپ پی بردند و برای ارتقای آن کوشش کردند، صنایع دیگرشان هم رشد یافت؛ به‌طوری که اکنون بیشتر صنایعی که در اروپا به مرحله ورشکستگی رسیده‌اند در ترکیه رشد یافته‌اند.
محبی تصریح کرد: تأثیر چاپ به‌عنوان پیشران فرهنگ، اقتصاد و توسعه جامعه بر هیچ‌کس پوشیده نیست. همه می‌دانیم اگر چاپ نبود فرهنگ هم نبود. جامعه‌ای توسعه می‌یابد که فرهنگ در آن رشد یابد. همه این‌ها مقولات درهم‌تنیده هستند. گردش مالی صنعت چاپ دنیا در سال ۲۰۲۱ بالغ‌بر هزار و ۸۰۰ میلیارد دلار برآورد شده و پیش‌بینی می‌شود که تا سال ۲۰۲۵ به بالای دو هزار میلیارد دلار برسد اما سهم ایران از آن چه قدر خواهد بود؟ پاسخ صفر درصد است.
رئیس اتاق اصناف و رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران استان آذربایجان غربی ادامه داد: چاپ حلب در تبریز بسیار پیشرفته و گسترده است اما کارخانه‌های ما به‌راحتی آن را در اربیل عراق هم چاپ می‌کنند. چه کسی به این‌ها مجوز میدهد؟ این در حالی است که ما قبل از واردات دستگاه چاپی به کشور باید ثابت کنیم که در ایران ساخته نمی‌شود ولی در مقابل صنایع به‌راحتی محصولات چاپی خود را وارد کشور می‌کنند؛ هرچه زودتر باید فکری برای این روند غلط کرد. در این مورد باید توجه داشت که حتی اگر محصول چاپی مورد نظر هم در کشور ما تولید نداشته باشد باید سرمایه‌گذاران را برای سرمایه‌گذاری در آن ورطه هدایت کنیم.
محبی همچنین در مورد چاپ سه‌بعدی بیان داشت: این حوزه در آینده کلیه صنایع چاپ را تسخیر خواهد کرد. در حال حاضر ترکیه در چاپ سه‌بعدی از ما پیشی گرفته است. خیلی‌ها می‌گویند این چاپ نیست اما من می‌توانم به‌عنوان یک محقق با دلیل تحلیل کنم که این حوزه نیز در صنایع چاپ می‌گنجند و پیشنهاد می‌کنم که دوستان هم در این رابطه مطالعه کنند و مسئولان هم توجه ویژه‌ای مبذول دارند تا ایران بیش از این در چنین حوزه مهم و فراگیری عقب نیفتد.
وی با بیان اینکه صنعت چاپ در بروکراسی اداری مابین وزارت ارشاد و وزارت صمت به گروگان گرفته شده است، خطاب به مسئولان تصمیم‌گیر چاپ بیان داشت: ما به‌عنوان صنعت شناخته نمی‌شویم و هیچ جایگاهی در صنایع نداریم. حتی در زمان رایزنی بنده با نمایندگان مجلس آن‌ها اظهار داشتند که شما ابتدا باید زیرساخت‌های تعریف‌شده خود را اصلاح کنید چون ما را به‌عنوان یک صنف در نظر گرفتند و هم‌ردیف تعمیرکاران ماشین چرخ‌خیاطی در کتاب مشاغل مجلس تعریف شده‌ایم! از همین رو هیچ تسهیلات ارزنده‌ای برای صنعت چاپ در نظر گرفته نمی‌شود. از وام تبصره ۱۶ و ۱۸ صحبت شد اما سؤال اینجاست که چه قدر از منابع آن به وزارت ارشاد تعلق می‌گیرد؟ در استان ما ۱۶ میلیارد تومان برای کل مجموعه ارشاد در نظر گرفته شده بود و این در شرایطی است که کل این مبلغ حتی پول یکی از دستگاه‌های نوین صنعت چاپ هم نمی‌شود.
محبی در همین رابطه ادامه داد: ما از منابع تعریف‌شده‌ای که دولت در نظر گرفته است، بهره‌مند نیستیم؛ به همین علت صنعتمان عقب‌افتاده است و قادر به خرید ماشین‌آلات جدید نیستیم. طی سال‌های آخر در ایران فقط مجموعه چای دبش دستگاه نو چاپ آورده است. پیشنهاد می‌دهم استان درباره اجرای تبصره ۱۶ و ۱۸ رغبت بیشتری نشان دهد تا بتواند از این منابع با هدف ارتقای صنعت چاپ استان سود ببرد تا از این طریق دوستان بتوانند ناوگان ماشین‌آلات مجموعه خود را به‌روز کنند.
نادیده گرفتن چاپ در تصمیم‌گیری‌ها
احمد ابوالحسنی نایب‌رئیس اتاق اصناف و رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران تهران در ادامه این گردهمایی پشت تریبون قرار گرفت و بیان داشت: در استانداری تهران سال گذشته تسهیلات تبصره ۱۸ پرداخت نشد اما امسال بودجه موردنظر به بانک‌های عامل پرداخت شده است. صنعت چاپ علی‌رغم تمامی تلاش‌ها متأسفانه کماکان به شکل یک واحد صنفی دیده می‌شود، به همین علت در تبصره ۱۸ نهایتاً ۱۰ میلیارد تومان وام به آن تعلق می‌گیرد. اتحادیه چاپخانه‌داران تهران اما از تلاش خود دست نکشید و با پیگیری‌هایی که انجام داد توانست همکاری استانداری پایتخت را به‌دست آورده و با ارائه تعریفی درست از جایگاه صنعت چاپ برای آن بودجه طلب کند. بر اساس این رایزنی‌ها چاپخانه‌هایی که بالغ‌بر ۵۰ نیرو دارند صنعتی محسوب شده و می‌توانند از ۵۰ تا ۱۰۰ میلیارد تومان وام دریافت کنند.
وی ادامه داد: اکنون برای واردات یک ماشین معمولی چاپ باید حداقل مبلغ یک‌میلیون یورو پرداخت شود و با این حساب هر تسهیلاتی مناسب حال این صنعت نیست. اکنون شخصی که دارای پروانه صنایع است اما مواد مصرفی او کارهای چاپی ما است، جزو صنایع محسوب می‌شود اما صنعت چاپ خیر! از آن‌طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی متولی اصلی ما شناخته می‌شود و این مسئله تعریف چاپ به‌عنوان صنعت را برای ما سخت کرده است. به‌هرحال ما این کار را در تهران انجام دادیم؛ اما فقط برای درک وضعیت اشاره کنم که در این موضوع سهم ارشاد را یک و نیم درصد و صنعت و معدن را ۳۳ درصد در نظر گرفته‌اند. باید توجه داشت یک و نیم درصد در صنعت چاپ رقمی محسوب نمی‌شود و در تهران شاید کل آن جوابگوی تنها یک چاپخانه باشد.
اذعان داشت: یکی از راه‌های برون‌رفت از این مشکل آن است که چاپخانه‌ها پروانه صنایع دریافت کنند که شرایط آن هم رفتن به شعاع ۱۲۰ کیلومتری منطقه شهری است. اکنون بخشنامه‌ای در تهران اجرا می‌شود که بر اساس آن یک سری از صنایع می‌خواهند این محدودیت فاصله را بردارند که در این زمینه ما پیشنهاد دادیم چاپ را در زمره آن‌ها قرار بدهند. ما مقدمات این کار را به انجام رسانده‌ایم که اگر به نتیجه برسد اتفاق بسیار مبارکی است.
ابوالحسنی خاطرنشان کرد: وزارت ارشاد بودجه و سرفصلی برای ورود به صنایع ندارد. این به معنای عدم علاقه عزیزان برای انجام کار نیست بلکه راهشان بسته است. صنعت چاپی که در اروپا صنعت پنجم و در آمریکا صنعت سوم است؛ در ایران بر سر صنعتی بودنش چانه زده می‌شود! این فاجعه‌ای است که ما در بدنه چاپ با آن روبرو هستیم.
رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران تهران در همین رابطه به بیان مثالی پرداخت و گفت: چندی پیش سازمان تعزیرات به مقوای موجود در یک چاپخانه ایراد گرفته بود و به آن مجموعه اتهام احتکار زده بود؛ درحالی‌که آن مقواها تنها مصرف یک هفته آن مجموعه محسوب می‌شد. این است ابعاد مجموعه‌های ما و این در شرایطی است که چاپ، صنف محسوب می‌شود نه صنعت. باز هم تأکید می‌کنم؛ هیچ تولیدکننده‌ای نمی‌تواند بدون چاپ کالایش را ارائه بدهد؛ ما با جایگاه واقعی‌مان فاصله داریم و در تصمیم‌گیری‌های کلان صنعتی مشارکت داده نمی‌شویم؛ تصمیم‌ها گرفته می‌شود و ما را صدا نمی‌زنند. این مشکل البته به نوعی برای تمام صنوف وجود دارد و منحصر به چاپ نمی‌شود اما باید گفت که اهمیت چاپ به‌قدری است که نمی‌توان و نباید آن را در این مسائل نادیده انگاشت. در نهایت امیدواریم با وحدتی که اکنون میان اتحادیه‌های صنفی به وجود آمده بتوانیم گام‌های بزرگ‌تری را برای صنعت چاپ برداریم.
گفتنی است که در خلال این نشست به یمن سالروز بازگشت غرورآفرین آزادگان همیشه سرفراز هشت سال دفاع مقدس، از احمد ابوالحسنی، این آزاده مرد جبهه و جهاد و صنعت با اهدای هدیه‌ای نفیس قدردانی شد.
تسهیلات برای چاپخانه‌داران
در ادامه گردهمایی تخصصی رؤسای اتحادیه‌های چاپخانه‌داران و صنوف تابعه کشور، یونس طاهری معاون اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی آذربایجان‌شرقی اظهار داشت: ما اهمیت چاپ را شناخته‌ایم، در خصوص تسهیلات و حمایت از صنعت چاپ، آذربایجان شرقی از استانداری تا کارگروه‌ها و دبیرخانه کارگروه اشتغال، با قوت و تسهیلاتی که در اختیار استان قرار دارد، در خدمت این عزیزان است.
وی در رابطه با وام تبصره ۱۶ و ۱۸ ادامه داد: در حوزه تسهیلات دو مورد تبصره ۱۶ و ۱۸ ابلاغ شده‌اند. چاپخانه‌داران استان به دلیل اینکه تعاونی دارند، هم می‌توانند از سهم این بخش استفاده کنند و هم ما به عنوان نهاد خدمت‌رسان به‌صورت خصوصی این کار را انجام می‌دهیم. سال گذشته به‌غیراز وام تبصره ۱۸، ۴۰ میلیارد تومان به حوزه فرهنگ و ارشاد تخصیص داده شد. اگرچه این رقم زیاد نیست اما برخی آن را جذب کردند و افرادی هم که موفق به اخذ آن نشدند، می‌توانند به بانک عامل مراجعه کرده و این وام را دریافت کنند. سال ۱۴۰۲ نیز رقمی تخصیص داده شد اما میزان آن هنوز مشخص نیست. ما در کنار آقای دکتر بلاغی پیگیری خواهیم کرد که در صورت تخصیص بودجه و سهم به استان آذربایجان‌شرقی، آن را برای این بخش دریافت کنیم.
طاهری ادامه داد: تسهیلات تبصره‌های ۱۶ و ۱۸ و تسهیلات روستایی تجمیع شده‌اند و قرار است این‌گونه ابلاغ شود. منتها با توجه به اینکه هم ارشاد و هم بخش صنعت مجوز تعرفه‌های چاپخانه‌داری را دادند ما از سال ۱۳۹۶ تاکنون در بخش روستایی هم به آن‌ها تسهیلات داده‌ایم و تا سقف ۱۵ میلیارد تومان با سود شش درصد به آن‌ها تخصیص یافته است. منظور از بخش روستایی طرح‌های موجود در محدوده روستا هستند. این رقم و این بخش اگر امسال ابلاغ شود ما باز در خدمت دوستان چاپخانه‌دار خواهیم بود.
معاون اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی آذربایجان‌شرقی تصریح کرد: تسهیلات مشاغل خانگی موضوع بعد است که شاید چاپخانه‌داران نتوانند از آن استفاده کنند اما اگر به‌صورت پشتیبان هر قسمتی از کارهای شما در خانه‌ها انجام شود، می‌توانید با اسم مشاغل خانگی هرساله تا سقف چهار میلیارد تومان به‌صورت هفت‌ساله و با سود چهار درصد تسهیلات دریافت کنید. رشته‌های مختلف مانند نویسندگان، گرافیست‌ها یا طراحان با تجمیع می‌توانند به‌صورت انفرادی، پیشران و پشتیبان تسهیلات دریافت کنند؛ منابع نیز آماده پرداخت هستند و احیاناً اگر تسهیلات دیگری در اختیار دبیرخانه کارگروه اشتغال استان قرار داده شود در اختیار واجدین شرایط قرار داده خواهد شد.
وی با بیان اینکه امسال مسئولیت دبیرخانه کارگروه تبصره ۱۶ و ۱۸ به امور اقتصادی و دارایی سپرده شده است، گفت: ما سعی داریم که آن‌ها را متقاعد کنیم تا چاپخانه‌داران هم در اولویت دریافت حضور داشته باشند؛ این صنف باید در اولویت باشد. ما همواره در خدمت شما بوده‌ایم و خواهیم بود.
ضرورت پژوهش در صنعت چاپ
محمد بیطرفان رئیس انجمن علمی و فناوری چاپ ایران نیز به‌عنوان سخنران بعدی در این نشست اظهار داشت: یکی از شاخصه‌های ارزیابی میزان توسعه‌یافتگی هر کشوری میزان توسعه‌یافتگی صنعت چاپ و بسته‌بندی آن کشور است. پس اگر می‌خواهیم به توسعه همه‌جانبه کشورمان توجه کنیم باید موضوع توسعه صنعت چاپ و بسته‌بندی در اولویت برنامه‌های بلندمدت کشور قرار بگیرد. بر اساس ارزیابی‌هایی که انجام شده، صنعت چاپ یک صنعت استراتژیک و پیشران است و از شاخصه‌های آن برخوردار است؛ اما متأسفانه این جایگاه تا دولت گذشته شناخته نشده است.
وی ادامه داد: صنعت چاپ گردش مالی بالایی دارد و با اثربخشی در همه صنایع به‌عنوان یک صنعت عمومی محسوب می‌شود و بعد از صنایع نظامی و هوافضا، سومین صنعت هایتک جهان به‌حساب می‌آید. ارزش‌افزوده‌ای که این صنعت ایجاد می‌کند برای هر کشوری در تولید ناخالص ملی اثرگذار بوده و میزان آن بسیار کم‌نظیر است. در حوزه صنعت چاپ یکی از خلأهای جدی که وجود دارد نداشتن اطلاعات و آمار است. به این معنا که خیلی موارد شامل این اطلاعات می‌شود. برای مثال اطلاعاتی در رابطه با نقش چاپ در دی‌دی‌پی وجود ندارد. بسیاری از صنایع در کشور از منافعشان دفاع می‌کنند و می‌گویند تا چه میزان صادراتی غیرنفتی داشته‌اند. من چند سال پیش در نمایشگاه شیرینی و شکلات دعوت بودم که دوستان از صادرات ۷۰۰ میلیون دلاری شیرینی و شکلات سخن گفتند. من به رئیس اتحادیه گفتم برفرض اینکه شیرینی و شکلات را به‌صورت فله صادر کنیم، میزان آن چقدر می‌شود؟ گفت ۲۰۰ میلیون دلار. گفتم باقی آن چه می‌شود؟ پاسخ شنیدم که شاید حدود ۱۵۰ میلیون دلار هزینه چاپ و بسته‌بندی شیرینی شکلات بوده که ما کمک آن ۵۰ درصد ارزش‌افزوده ایجاد کرده‌ایم. اگر بتوانیم این اطلاعات را جمع‌آوری کنیم آن زمان می‌توانیم در رابطه با اهمیت صنعت چاپ صحبت کرده و مطالباتمان را پیگیری کنیم.
بیطرفان تصریح کرد: یکی از چالش‌هایی که صنعت چاپ دارد عدم حضور در اسناد بالادستی است. انجمن علمی در حد بضاعت خود و با مشارکت تشکل‌های مختلف، سال گذشته در این راستا قدم برداشته است. ما در سالی که گذشت همایشی را در رابطه با راهبردهای توسعه صنعت چاپ در برنامه هفتم برگزار کردیم. برنامه پنج‌ساله هفتم توسعه از دولت خارج و به مجلس رفته و در دست بررسی است. دوستان در استان‌ها می‌توانند با نمایندگان و ادارات کار و ادارات کل صحبت کرده و درخواست گنجاندن چاپ در برنامه هفتم توسعه را داشته باشند که این می‌شود یک حرکت زیربنایی برای دریافت تسهیلات، معافیت‌ها و امتیازاتی که به صنایع می‌دهند.
وی افزود: ما به دنبال دوقطبی‌سازی و اینکه بگوییم چه کسی متولی باشد نیستیم بلکه به دنبال استفاده از فرصت‌ها و فرصت‌سازی برای این صنعت هستیم. یکی از وظایفی که بر عهده وزارت صمت است ارزیابی صنایع و معرفی صنایع پیشران است. اتفاقی که می‌افتد در اولویت قرار گرفتن آن صنایع برای دریافت تسهیلات، معافیت و خیلی از موضوعات دیگر است. ما این پیشنهاد را به وزارت صمت اعلام کردیم و خانم ابروفراخ (مدیرکل صنایع سلولزی، چاپ و نوشت‌افزار وزارت صمت) در نمایشگاه ایران‌مال (ایفپکس) اعلام کرد که چاپ جزو صنایع پیشران قرار گرفته است.
بیطرفان اذعان داشت: چاپ برای کنار گذاشتن خلأ موجود و پیشرفت، نیازمند در اولویت قرار دادن بحث پژوهش در صنعت چاپ است. امری که در دهه‌های گذشته مورد غفلت و بی‌توجهی قرار گرفته است. ما صرفاً با آموزش پیشرفت نخواهیم کرد بلکه باید پژوهش را هم موردتوجه قرار دهیم. یکی از مواد قانونی مصوب هیئت دولت این است که یک درصد از درآمدهای عمومی هر دستگاه را به بخش مرتبط با موضوع فعالیت اختصاص داد. با اهتمام وزارت ارشاد و دفتر امور چاپ و نشر سال گذشته بحث امضای تفاهم‌نامه علمی و پژوهشی بین دانشگاه امیرکبیر و راه‌اندازی انستیتو تخصصی چاپ انجام شد.
وی خاطرنشان کرد: یکی از موضوعاتی که باعث شده است صنعت چاپ به آن نقطه مطبوع نرسد این است که هیچ‌گاه هویت مستقل نداشته است. همیشه گفته‌ایم چاپ و نشر، چاپ و بسته‌بندی، چاپ و تبلیغات و… این «واو» ربط بلای صنعت شده است ما چاپ انتشاراتی با کسره داریم نه با واو. از این رو هویت مستقل برای صنعت چاپ ضروری است. تنها اصل ثابت و فناناپذیر در دنیا تغییر است. اگر ما خودمان را با تغییر فضای کسب‌وکار، تکنولوژیک، سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌ها وفق ندهیم به جایگاه مطلوب نمی‌رسیم.
وی با بیان اینکه انجمن علوم و فناوری نهمین نکوداشت هفته علوم و فناوری صنعت چاپ ایران را در هفت روز متوالی و در هفت مکان مختلف، مانند سال‌های اخیر از پنجم تا یازدهم شهریور سال جاری برگزار می‌کند، به سخنانش پایان داد.
تعامل، همراهی، همدلی
علی‌اکبر ابراهیمی مدیرکل دفتر چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به‌عنوان سخنران بعدی گردهمایی تخصصی رؤسای اتحادیه‌های چاپخانه‌داران و صنوف تابعه کشور بیان داشت: یکی از رویکردهای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی همانند دیگر تشکل‌های صنفی بحث همدلی، همراهی و تعامل با همدیگر است. شعار دولت سیزدهم در رابطه با هم‌افزایی دولت و صنف در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تقویت یافته است؛ همچنین مطابق با تأکیدات وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاون فرهنگی ایشان در رابطه با ارتقای حفظ تعاملات بیشتر بین صنف و مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سال گذشته تشکلی تحت عنوان مجمع هم‌اندیشی اتحادیه‌های مستقل صنعت چاپ ایجاد شد که آغاز کار ما نیز در مجاورت امام هشتم امام رضا (ع) به میزبانی اتحادیه چاپخانه‌داران استان خراسان رضوی بود.
وی ادامه داد: امروز در اصل هشتمین مجمعی است که به میزبانی رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران آذربایجان‌شرقی برگزار می‌شود. در نشست‌هایی که پیش‌ازاین در استان‌های گلستان، مازندران، همدان و آذربایجان‌غربی برگزار شد، ما دستاوردهای خوبی داشتیم. در این استان دیدارها و بازدیدهایی از مجتمع‌های صنفی چاپ در استان خواهیم داشت؛ همچنین در یک مجمع هم‌اندیشی و یک نشست تحقق شعار سال مبنی بر «مهار تورم و رشد تولید» حضور خواهیم داشت. ما از ابتدای سال افتخار داشتیم چهار میزگرد تخصصی با حضور کارشناسان و اندیشمندان در حوزه چاپ دیجیتال، صادرات، مواد اولیه و بررسی راهکارهای تحقق در کلان‌صنعت چاپ را برگزار کنیم؛ همچنین نشستی با موضوع «راهکارهای مهار تورم و رشد تولید در حوزه چاپ» را به‌عنوان آخرین نشست امروز برگزار خواهیم کرد. این موضوع به‌صورت دوره آموزشی و تولید کتابچه‌هایی که در اختیار اتحادیه‌ها، کارشناسان و فعالان صنعت چاپ قرار خواهد گرفت، ادامه می‌یابد.
ابراهیمی با بیان اینکه «مجمع هم‌اندیشی اتحادیه‌ها» نیز در جریان سفر به این استان برگزار خواهد شد، گفت: در این مجمع موضوعات مختلفی از حوزه‌های حمایتی، نظارتی، سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی به بحث و تبادل‌نظر گذاشته خواهد شد.
وی افزود: موضوعی که در طول هفت جلسه قبلی و دیگر جلسات موردبررسی قرار گرفت، تشکیل شورای راهبردی صنعت چاپ بود. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به‌عنوان متولی صنعت چاپ شورایی تحت عنوان «شورای سیاست‌گذاری یا راهبری صنعت چاپ» را راه‌اندازی کرده است و طی آیین‌نامه‌ای که به تصویب وزیر محترم رسید، در تاریخ دوازدهم مردادماه کار خودش را آغاز کرد. بیشتر اعضای این شورا به‌جز یک نفر شخص دولتی از فعالان صنعت چاپ کشور هستند که در چهار گروه تخصصی در حوزه‌های صادرات و بازرگانی، حقوقی، آموزش و پژوهش و دانش‌بنیان مشغول به فعالیت هستند. بستر توسعه و تصمیمات و سیاست‌گذاری صنعت چاپ در اختیار صنف قرار گرفته است اما بحث پیگیری موضوعات با دفتر چاپ، زیرمجموعه معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.
مدیرکل دفتر چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اظهار داشت: موضوع «اتحادیه‌های استانی» مبحث دیگری بود که در این نشست‌ها پیگیری شد. سلسله نشست‌های برگزارشده منتج به تهیه یک بیانه و ارسال آن به رئیس مرکز اتاق اصناف وزارت صمت شد. پس‌ازآن با همراهی جناب ابوالحسنی، رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران تهران به دیدار جناب مهدوی رفتیم که نتایج خوبی به همراه داشت و توانستیم بخشنامه‌ای را به سراسر کشور ارسال کنیم تا به این شکل استان‌هایی که فاقد اتحادیه استانی هستند، پیگیری‌های خود را در این خصوص داشته باشند. ازاین‌رو طی هم‌افزایی و همراهی بین ادارات کل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی استان‌ها و اتاق اصناف یا هیئت نظارت هر استان که زیر نظر وزارت صمت فعالیت می‌کند، می‌توانیم اتحادیه‌های مستقل داشته باشیم. این موضوع در برخی استان‌ها محقق شده و برخی استان‌ها نیز پیگیر این مسئله هستند. درکی که یک اتحادیه مستقل می‌تواند نسبت به صنف خود داشته باشد، اتحادیه‌های همگن نمی‌تواند و این رویکردی بود که ما آن را دنبال کردیم.
وی ادامه داد: موضوع بعدی که ثمره نشست‌های ما با رؤسای اتحادیه‌ها بود، بحث «معافیت ارزش‌افزوده» بوده است. در قانون اشاراتی در رابطه با بحث معافیت مالیاتی صنعت چاپ شده است اما بااین‌وجود متأسفانه چاپ از این مبحث مغفول مانده است. بر اساس پیگیری‌های انجام شده، با جلساتی که ما و مسئولان مالیاتی و سازمان دارایی با مجلس داشتیم منتج به این شد که مجلس به مدد و همکاری صنعت بیاید، با این تفسیر که کلیت چاپ می‌تواند از معافیت مالیات بر ارزش‌افزوده برخوردار باشد. برخی از استان‌ها در این زمینه به نتیجه رسیدند و برخی هم نرسیدند که ما در صورت به نتیجه نرسیدن، این موضوع را از طریق تقدیم لایحه‌ای به دولت درزمینه یاری‌رساندن به صنعت پیگیری خواهیم کرد تا به این شکل صنعت چاپ از این معافیت برخوردار شود.
«معافیت کارفرمایان از به‌کارگیری پنج نفر کارگر در واحدهای صنفی و صنعتی» موضوع دیگری بود که ابراهیمی به آن اشاره کرد و گفت: متأسفانه سازمان تأمین اجتماعی به دلایلی مانند مشکلات سازمانی مدتی از این قانون تخطی کرد اما در نهایت با مکاتباتی که صورت گرفت، سازمان تأمین اجتماعی نسبت به انجام آن واقف شد و اشاره داشتند اگر چنانچه اداره کل یا مجموعه‌ای در استان‌ها از این امر تخطی کنند، قابل‌پیگیری خواهد بود. ما این مسئله را بررسی کردیم که در برخی از استان‌ها اجرا می‌شود اما در برخی استان‌ها هم به خاطر موانع موجود فعلاً راکد مانده است.
وی در رابطه با اقدامات در حوزه آموزش گفت: یکی از مسائل موردحمایت وزارت ارشاد و شخص وزیر امضای «تفاهم‌نامه» تأسیس یا راه‌اندازی رشته چاپ در دانشگاه امیرکبیر و ایجاد انستیتو چاپ در دانشگاه امیرکبیر بود؛ همچنین در حوزه پایه‌ای و متوسطه نیز سال گذشته با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و آموزش‌وپرورش هشت رشته را تحت عنوان رشته‌های تخصصی صنعت چاپ با ۲۱ مهارت تعریف کردیم.
مدیرکل دفتر چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اظهار داشت: در مورد مشکلاتی که در این گردهمایی اشاره شد ما هم دغدغه‌مند هستیم. صنعت چاپ، بزرگ، پیشران و تأثیرگذار در تمام صنایع است. صنعت چاپ هویت هر تولیدی را ایجاد می‌کند ولی متأسفانه ما در ایران علی‌رغم همه استعدادها، دانش و اندیشه‌هایی که وجود دارد، دچار افت محسوسی در این زمینه هستیم. اشکالاتی از طرف دولت و صنف وجود دارد که امیدواریم با برطرف شدن و ایجاد همسویی چاپ نیز به رشدی که محق آن است، برسد.
وی با اشاره به تبصره ۱۶ و ۱۸ گفت: در سال ۱۴۰۰ بعد از ورود بنده به‌عنوان مدیرکل دفتر چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۲۱ رسته به‌عنوان مشاغل خانگی معرفی شدند. کف تبصره ۱۸، پنجاه میلیون تومان و سقف آن ۳۵۰ میلیون تومان برای توسعه صنعت چاپ است. این در حالی است که چاپخانه‌هایی وجود دارند که به‌صورت هفتگی حداقل ۲۰ تن مقوای ایندربرد مصرف می‌کنند. در حوزه پلیمری و سلولزی نیز میزان مصرف مواد اولیه در صنعت چاپ از بسیاری صنایع دیگر بیشتر است. صنعت چاپ همان‌طور که در حوزه ناوگان و تکنولوژی گران است، مواد اولیه گرانی نیز دارد. اکنون با ۵۰ میلیون تومان نمی‌شود مواد اولیه چاپ را تهیه کرد، این میزان در بسیاری اوقات تنها کفاف خرج ساعتی از کار یک چاپخانه را میدهد. استدعا دارم با توجه به اینکه دولت سیزدهم توسعه استانی را در اختیار استانداری‌ها قرار داده است، توجه ویژه‌ای نسبت به این موضوع انجام شود چراکه تبصره ۱۶ و ۱۸ به استان‌ها اختصاص یافته است. از استانداران خواهش می‌کنم از کارشناسان و متولیان چاپ هر استان برای تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی این صنعت استفاده کنند؛ چراکه آن‌ها از مبلغ وام در گردش و وام طولانی‌مدت بهتر اطلاع دارند و می‌توان در این موضوع از تجربیات آن‌ها استفاده کرد.
ابراهیمی ادامه داد: امروز با شرایط ارز، اگر بانک‌ها تسهیلاتی ارائه می‌دهند قرار نیست از روز بعد اقساط پرداخت شود. با توجه به گرانی ناوگان چاپ، تسهیلات لحاظ شده دردی از صنعت چاپ دوا نخواهند کرد. مسئولان و متولیان باید در کنار اهالی صنف باشند تا خواسته‌ها مطرح شود. صنعت چاپ، گران است و ما در نوسازی ماشین‌آلات با مشکل روبرو هستیم. تحریم‌های ظالمانه برای صنایع به‌ویژه برای صنعت چاپ مشکلاتی را ایجاد کرده که در این راستا نیاز به همکاری مضاعف وجود دارد و این تنها مربوط به این استان نمی‌شود بلکه همه استان‌های کشور را شامل می‌شود.
مدیرکل دفتر چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اظهار داشت: به‌تازگی وزیر ارشاد به همراه معاون فرهنگی و یکی از مشاوران ارشدشان خدمت جناب آقای مخبر (معاون اول رئیس‌جمهور) بودند که در این دیدار در خصوص ارائه تسهیلات به صنایع فرهنگی به‌ویژه صنعت چاپ اشاراتی شد. ما در دفتر چاپ نیز پروپوزالی را در حوزه چاپ و نشر به آقای احمدوند ارائه کردیم و رقمی را به‌عنوان حمایت از صنعت چاپ از حوزه‌های وام کم‌بهره پیشنهاد دادیم.
وی بیان داشت: تبریز در استان آذربایجان شرقی دروازه تجارت است. استانی که به‌عنوان یکی از قطب‌های صنعت چاپ کشور محسوب می‌شود. افتخار داریم که صادرات قابل‌توجهی در حوزه محصولات چاپی در این استان رخ میدهد که مطابق با سیاست دولت در حوزه صادرات غیرنفتی است. طبق آمار، کشور ترکیه چهل و خرده‌ای درصد از سهم صنعت چاپ منطقه و خاورمیانه را در اختیار دارد اما بازهم از طریق آذربایجان‌شرقی و شهر تبریز به این کشور صادرات چاپی انجام می‌شود که نشان از ظرفیت کم‌رقیب این استان دارد.
ابراهیمی تصریح کرد: حتماً شنیده‌ایم که یک عده از تحریم در حال بهره بردن هستند. در صنعت چاپ نیز عده‌ای از دوقطبی شدن صنعت چاپ بهره می‌برند. یک عده آنجا که به نفعشان هست، وزارت ارشاد را به آغوش می‌کشند و آنجا هم که پای منافعشان در میان است وزارت صنعت را در آغوش می‌گیرند. این آسیب بزرگ دهه اخیر در صنعت چاپ بوده است. هنوز افرادی هستند که به این موضوع دامن می‌زنند اما به برکت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، این وزارتخانه متولی صنعت چاپ است و پیگیری هم انجام می‌شود که کل موضوعات مربوط به چاپ در وزارت ارشاد تصمیم‌سازی شوند و ما دست تمامی کسانی که در حال دوقطبی‌سازی این صنعت هستند را کوتاه خواهیم کرد.
وی ادامه داد: بحث واردات بر اساس سال ساخت ماشین‌آلات چاپ، ریشه در عدم کارشناسی وضعیت بازار اقتصادی، سیاسی و اوضاع بین‌المللی صنعتی دنیا و بازار داخلی دارد. برخی در بحث ورود ماشین‌آلات تصمیم‌گیری می‌کنند که ماشین زیر پنج سال نباید وارد کشور شود. ما هم اطلاع داریم که ماشین بالای پنج سال مشکلاتی دارد اما راه‌هایی نیز برای انجام این کار وجود دارد. مگر آلمان یا کشورهای دیگر ماشین‌های مستهلک ندارند؟ ما در فروش ماشین‌های مستهلک به کشورهای اطراف مشکل داریم. با توجه به اینکه ما در کشور تسهیلاتی به افراد نمی‌دهیم محدودیت هم برای موضوع واردات ماشین‌آلات ایجاد کرده‌ایم که این نیاز به تصمیم‌گیری جدی دارد.
ابراهیمی اذعان داشت: در بحث برنامه هفتم نیز ایده و برنامه‌هایی را در رابطه با صنعت چاپ به مدیران بالادستی اعلام کرده‌ایم. در مورد صنایع فرهنگی چاپ هم مواردی آمده که نیازمند دفاع در مجلس است. امیدوارم بتوانیم تیمی را انتخاب کنیم و در این رابطه در مجلس دفاعیاتی داشته باشیم تا صنعت چاپ در قانون‌گذاری‌ها بیشتر دیده شود.
ابراهیمی خاطرنشان کرد: نباید صنعت چاپ را تحقیر کرد. ما کوتاهی‌هایی داشتیم اما آن‌قدر هم بی‌توجه نبودیم و همه برای این صنعت زحمت کشیدیم. امروز صنعت چاپ نسبت به بیست سال گذشته خیلی متفاوت شده است و هیچ‌گاه این‌طور نبوده که از زحمات دولت بی‌بهره باشد. در سال‌های ۱۳۸۱ تحولی در واردات ماشین‌آلات صورت گرفت و در اواخر دولت نهم تفاهم‌نامه‌ای مبنی بر معافیت ورود ماشین‌آلات منعقد شد. امروز افتخار می‌کنیم که با همت وزارت ارشاد اسلامی از سال ۱۳۹۴ تا امروز واردات ۸۰ درصد از محصولات صنعت چاپ کاهش یافته است. در سال ۱۴۰۱ در نتیجه این اقدامات صادرات ما نسبت به وارداتمان پیشی گرفته است. در نهایت معتقدم که با همراهی و همدلی می‌توانیم کارهای بزرگی انجام دهیم و امیدوارم که شاهد تحول و پویایی هرچه بیشتر صنعت معظم چاپ باشیم.
نقشینه چاپ؛ عظمت
شرکت نقشینه چاپ تبریز اولین مقصد بازدید همسفران همدل بود. کلاه از سرمان افتاد. صاف فیلم و سایت سیلندرسازی دو بخش از این هلدینگ بزرگ و بی‌نظیر چاپی بودند که بی‌صدا کیفیت را فریاد می‌زدند و خبر از وجود اراده‌ای خلل‌ناپذیر برای توسعه و پیشرفت و پیشروی می‌دانند.
نقشینه چاپ که کار خود را از سال ۱۳۷۷ آغاز کرده از همان ابتدا با گردهم‌آوری تیمی زبده و ماشین‌آلاتی به‌روز، خروجی باکیفیت را در اولویت خود قرار داد. نقشینه چاپ دانسته بود که کیفیت با صدفه و اتفاق رخ نمی‌دهد و از همین رو برای تکامل هر چه بیشتر خود اهتمامی همه‌جانبه به خرج داد و به‌درستی کیفیت سیلندر را یکی از عوامل مؤثر در کیفیت خروجی دانست. با درک این مهم، سایت سیلندرسازی مجموعه در سال ۱۳۸۳ کار خود را با بهره‌گیری از ماشین‌آلات تمام‌اتوماتیک و مدرن اروپایی آغاز کرد و با این تمهید، نقشینه چاپ کیفیت خود را زبانزد یک ایران کرد.
صاف فیلم (تولد یافته در سال ۱۳۹۰) نیز یکی دیگر از زیرمجموعه‌های این شرکت است که در ابتدا برای تهیه فیلم‌های موردنیاز این مجموعه راه‌اندازی شد و با موج‌نوردی از تلاطم‌های تحریم گذشت و به‌سرعت به‌عنوان یک تأمین‌کننده فیلم‌های BOPP علاوه بر رفع نیازهای خود، بسیاری از همکاران مصرف‌کننده را نیز از واردات بی‌نیاز کرده و طعم خوش تولید باکیفیت ایرانی را به آن‌ها چشاند.
نقشینه چاپ امروز نه‌تنها در کل کشور بلکه در منطقه و جهان هم عرض‌اندام می‌کند و در کسوت یک واحد تولیدی قوی جزو مجموعه‌های کمیابی است که کماکان پرچم چاپ ایران را در اهتزاز نگه‌داشته‌اند. ما نهار آن روز را مهمان سفره‌ای بودیم که حالا سال‌ها است رزاق صدها نیروی کار مستقیم و غیرمستقیم است. دست‌مریزاد بر این همت و آه از دست ثانیه‌هایی که می‌دوند! با اینکه می‌دانستیم حسرتش به دلمان خواهد ماند باز هم به علت ضیق وقت موفق به بازدید از دیگر بخش‌های این هلدینگ مترقی (مانند واحد مرکب‌سازی، چاپخانه و…) نشدیم اما نقشینه بزرگ تبریز در خاطرمان به‌عنوان مترادفی از کیفیت، نظم سازمانی و فعالیت اصولی در حوزه چاپ، حک شد تا هرگاه صحبت از توان چاپی ایران بود؛ ذهنمان آدرسی از شرق شمال‌غربی را به زبانمان مخابره کند.
تیراژه؛ پیشرو و مدرن
چاپ تیراژه دومین مقصد بازدید همسفران همدل در سفر به تبریز بود. خیل ماشین‌های مدرن که با سرعت از توده تغذیه‌کن دستگاه بر کوه خروجی‌ها می‌انباشتند، کلونی کارگران فعال و نظم توأم با شلوغی راهروها و معابر آکنده از کارهای چاپی، هر که را با صنعت چاپ قرابتی داشته باشد، به وجد می‌آورد. در تیراژه، چاپ را لمس و به درک چاپخانه رسیدیم.
تیراژه تبریز در سال ۱۳۸۹ با هدف انجام کارهای خاص و خلاقانه به صنعت چاپ پا نهاد و کم‌کم با تراکم ایده‌های نوینش دامنه‌ی کوه کسب‌وکار خود را توسعه داد. این مجموعه امروز بعد از دو دهه مسافر قطار ترقی بودن، به زندگی روی ریل توسعه عادت کرده و شکل دیگری از کار برایش قابل‌تصور نیست. تیراژه با بال‌های باز و خستگی‌ناپذیر؛ با ناوگان مدرنی از دستگاه‌های چاپ و همین‌طور پیش و پس از چاپ؛ با تمرکز بر بخش بسته‌بندی، در رسته‌های مختلف این صنعت معظم به تولید و طبعاً اشتغال‌زایی و حتماً پرچم‌داری چاپ در تبریز توسعه محور، مشغول است.
تیراژه هدف خود را ایجاد نوآوری در صنعت چاپ تعریف کرده و ما ازاین‌رو کارهای خاص و فاخر چاپی را در این بازدید ازنظر گذراندیم و بسیاری از «ای‌کاش می‌شدهای» مفروض ذهنمان به «چگونه شده»، تغییر ماهیت دادند. در کنار جاذبه‌های تیراژه، بانوی جوان ماشینچی (جمیله فاتح) را دیدیم که یک اپراتور تمام‌عیار بود و در برابر سؤال‌های چاپچیان کهنه‌کار همراهمان، فنی و بی‌وقفه، درست و بی‌تردید، حاضرجواب بود. چاپ‌بانوی تیراژه چون ملکه‌ای بر دستگاه رولند پنج رنگ با لاک خود فرمان می‌راند و بهترین خروجی‌‌های ممکن را از آن اخذ می‌کرد؛ درود بر این مدیریت برابرنگر، درود بر این همت، درود بر تیراژه، درود بر تبریز.
پس‌ازاین بازدید، همسفران همدل دمی برای آرامش مهمان ویلای شخصی امیر زارع، مدیر چاپ تیراژه تبریز شدند تا از آنجا به رستورانی که مقصد شام بود بروند و ما (احمد ابوالحسنی، حسینعلی زارع و میلاد حاتمی) به جذبه‌ی عشق، مهمان مجلس عارفانه‌ای شدیم تا در آن مقهور اقتدار و صلابت یادگارهای جنگ، پیروزمردان تا انتها مبارز و دل‌سپیدهای ایمان راسخی شویم که بی‌ادعا، بی خمی بر ابرو، جان را بازی گرفتند و با تاب‌آوری و پایمردی، میراث‌دار باانصاف و راستین و امین رفقای شهید خود شدند.
شب اولین روز سفر به تبریز با همه‌ی شلوغی‌هایش خسته‌کننده نبود؛ ازبس‌که خوب‌اند این آذری زبانانمان. تبریز را بی‌غریبی، خانه‌ی خود یافتیم. شام ما به میزبانی ودود غفورزاده، نایب‌رئیس اول اتحادیه چاپخانه‌داران تبریز و مدیر خوش خلق چاپ زیبا؛ در معیت سروران متعددی از بدنه‌ی چاپ تبریز صرف شد تا لطف آن چندین برابر شود. با پرخوری نهار ظهر و پذیرایی‌های مفصل میانه روز اشتهایی برای کسی نمانده بود اما تیزبینی و نکته‌سنجی تبریزیان را نباید دست‌کم می‌گرفتیم! بهترین انتخاب برای شام کوفته‌ی تبریزی بود؛ غذای معروفی که قبلاً در جاهای مختلف خورده بودیم اما در هیچ کجا این‌گونه لذیذ و دل‌چسب نبود؛ قصه‌ی اصالت است دیگر.
الماس‌های درخشان
سالن اجتماعات واقع در موزه دفاع مقدس تبریز محل برگزاری ویژه‌برنامه‌ای به‌منظور تجلیل از آزادگان امروز پیشکسوت شده دیار آذرمردان بود. مراسم الماس‌های درخشان، غروب چهارشنبه بیست و پنجم مردادماه (یک روز مانده به ۲۶ مرداد، گاه بازگشت اولین گروه آزادگان به ایران اسلامی) حالمان را به خوب و سپس عالی تبدیل کرد.
خاطره‌های چندی که توسط برخی از حاضران این جمع وارسته تعریف و در سخنرانی حجت‌الاسلام سید محمدحسن ابوترابی‌فرد (برادر سید علی‌اکبر ابوترابی‌فرد که از وی به‌عنوان پدر اسرا و پدر آزادگان یاد می‌کنند) ایراد شد و بر چشم دل بی‌درد هم خون می‌آورد، روزهای محرمی ما را عطرآگین کربلای هشت‌ساله دفاع مقدس کرد. حاج‌آقای ابوترابی بخش کوچکی از آن مقدار کمی که برادر از آن همه ایستادگی برایش گفته بود را بازگو و در قطره‌ای از دریای رشادت در اسارت این بزرگ‌مردان غرقمان کرد. او با نام بردن از حاج احمد ابوالحسنی -و اشاره به سمت وی به‌عنوان نایب‌رئیس اتاق اصناف تهران- که دیروز سپر بود و امروز در نوک پیکان سازندگی مستقر شده، ایثارگران، جانبازان و آزادگان ایران را کماکان منشأ خیروبرکت و حرکت دانست و گفت که هنوز از این عزیزان است که می‌شود انتظار کارستان و فتوحات داشت.
حاج احمد ابوالحسنی در همان بدو ورود دوستان هم‌بند خود را شناخت و به آغوششان کشید؛ پس‌ازآن هم به صدر مجلس یاران آزاده خود نشانده شد؛ بی‌شک همراه آنان از پنجره خاطره تماشاگر فتح روزهای صعب اسارت بود؛ دوباره رنج ها را رج زد؛ باز با امید از پله‌های اتوبوس پا بر خاک وطن گذاشت و مادر، مادر را در آغوش کشید؛ حسرت و شادی توأمان را تجربه کرد و البته نه به‌اندازه ذره‌ای از ایثار اما به‌رسم یادآوری، قدر دید.
شب این روز به‌یادماندنی پر اتفاق نیز آبستن حادثه‌ی رفاقت بود. دوستان هم‌رزم امروز حاج احمد در ویلای محل استقرار، با تهیه کیک، حلاوت اولین روز تبریزی را کامل کردند؛ آغوش بود و بوسه‌ی محبت و خاطره‌ای پاک‌نشدنی.
گردهمایی تخصصی، نشست دوم
بخش دوم گردهمایی تخصصی رؤسای اتحادیه‌های چاپخانه‌داران و صنوف تابعه کشور با تمرکز بر انتقال تجربه میان رؤسای اتحادیه‌ها و برخی فعالان صنعت چاپ به‌عنوان مهمان و اعضای اتحادیه چاپخانه‌داران تبریز در کسوت میزبان؛ صبح روز پنجشنبه (۲۶ مردادماه ۱۴۰۲) در سالن اجتماعات اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی این استان به برگزاری رسید. علی مغانی، رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران خراسان رضوی؛ احمد ابوالحسنی، رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران تهران؛ محمود نام‌آور، مدیرعامل شرکت آلتین نام‌آور و علی عافیت، رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران تبریز در این نشست به ایراد سخنرانی پرداخته، از چاپ و تجربیاتشان در این حوزه گفتند و جوابگوی سؤالات حاضران جلسه بودند.
تعاونی بازوی قدرتمند اتحادیه
علی مغانی، رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران خراسان رضوی ضمن آرزوی موفقیت برای تمامی فعالان حوزه چاپ استان آذربایجان‌غربی و تشکر از دست‌اندرکاران و مسئولان صنعت چاپ این استان، بیان داشت: جناب عافیت و عزیزان ما در اتحادیه تبریز کارشان را تازه آغاز کرده‌اند. باید تبریک بگویم به شما که گروه جوانی را انتخاب کرده‌اید. این دوستان با تمام وجود پای کار آمده‌اند. از تمامی شما عزیزان می‌خواهم که مطالبه‌گر باشید. یکی از کارهای مهمی که می‌توانید برای صنعت چاپ استان انجام بدهید ایجاد شهرک صنعتی چاپ است. این کاری است که ما در استان خراسان رضوی انجام دادیم. ما در حال حاضر ۱۲۸ واحد چاپی را در شهرک صنعتی استان خراسان مستقر کرده‌ایم. این شهرک صنعتی با مصوبه هیئت دولت راه‌اندازی شده است. صنعت چاپ سال‌ها در زیرزمین‌ها محبوس بوده و اکنون به جبر توسعه باید از این حالت دربیاید و ارزش‌افزوده‌ای که می‌توان برای فعالان این حوزه ایجاد کرد از طریق راه‌اندازی همین شهرک‌های تخصصی است.
وی همچنین با اشاره به اهمیت آموزش در صنعت چاپ اظهار داشت: مسئله آموزش در این حوزه بسیار مهم است. دوستان فعال در تشکل‌های چاپ باید بتوانند با آموزشگاه‌ها و مراکز دانشگاهی برای این مهم قرارداد ببندند، در غیر این صورت در چند سال آینده شما دیگر اپراتور نخواهید داشت. ما باید با هنرستان‌ها قرارداد ببندیم. یکی از کارهای جدید و خوبی که در بازدید چاپ تیراژه دیدم استخدام خانم‌ها در حوزه چاپ بود. باید به این موضوع بها داده شود. ۵۰ درصد جمعیت کشور ما خانم هستند و باید از پتانسیل‌های نیروی انسانی کمک گرفته شود. به‌جاست تا از بانوان فعال این حوزه در جشنواره تقدیر شود.
مغانی افزود: حداقل کاری که اعضای اتحادیه می‌توانند انجام دهند پرداخت به‌موقع حق عضویتشان و مطالبه‌گر بودنشان است. این عزیزان می‌توانند مشوق‌های خوبی برای اعضای هیئت‌مدیره اتحادیه خود باشند. اکنون شرکت تعاونی ما واقعاً فعال است و جا دارد همین‌جا از جناب جلیلیان مدیرعامل شرکت تعاونی چاپخانه‌داران خراسان رضوی تشکر کنم؛ ظرف یک سالی که ایشان تشریف آورده‌اند، گردش مالی ما بالای ۱۵ تا ۲۰ میلیارد تومان شده است. در حال حاضر یک ساختمان داخل شهر داریم و یک زمین ۹۰۰ متری نیز در شهرک صنعتی گرفته‌ایم که فونداسیونش ریخته شده و اتحادیه و تعاونی در آینده با یکدیگر در آنجا مستقر خواهند شد تا همسوتر برای ارتقای چاپ استان تلاش کنیم.
رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران خراسان رضوی تصریح کرد: امروز قیمت مواد اولیه ما گران شده است و در چنین اوضاعی می‌شود گفت که تعاونی‌ها بهترین سرمایه برای اعضای خود هستند. اگر ما در کسوت چاپخانه‌دار به‌صورت انفرادی به تأمین‌کنندگان مراجعه کنیم به‌هرحال یک نفر هستیم اما وقتی به‌عنوان تعاونی با شرکت‌ها مذاکره کنیم که برای مثال در یک ماه ۵۰۰ تن جنس می‌خواهیم می‌توان به‌جای استفاده از ظرفیت بانک‌ها، از پتانسیل‌های خود شرکت‌ها بهره‌مند شویم.
وی در همین رابطه افزود: بهتر است یک غرفه در شرکت تعاونی برای جنس‌های شرکت‌های تأمین‌کننده فراهم کنیم؛ با این حال اعضا دیگر نیازی نیست به تهران مراجعه کنند، کافی است از طریق تعاونی اقدام کنند. به نظر من حالا که اتحادیه شما در تبریز پویا است در کنار آن تعاونی را نیز فعال کنید. اتحادیه و تعاونی در کنار هم می‌توانند قدرتمند عمل کنند. اتحادیه کارهای پشتیبانی را انجام میدهد و تعاونی نیز کارهای مالی را سروسامان میدهد. امیدواریم در سال آینده تعاونی چاپخانه‌داران تبریز را نیز مانند اتحادیه آن فعال ببینیم.
تقویت روحیه همیاری و پیگیری
احمد ابوالحسنی رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران تهران نیز در این گردهمایی تخصصی اظهار داشت: بنده می‌بینم کسانی که در اتحادیه انتخاب شده‌اند جوان، خوش‌فکر، دلسوز و باانگیزه هستند. یکی از ارکان مهم هر صنفی اتحادیه است. جا دارد اینجا از جناب بحریه نیز به‌خاطر زحماتشان به‌عنوان رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران تبریز در هیئت‌مدیره قبلی، تقدیر به‌عمل آید. اتحادیه جدید نیز باید متوجه این نکته باشد که از تجربیات قدیمی‌ترها استفاده کند.
وی افزود: یکی از ارکانی که در هر صنفی وجود دارد اتحادیه است. اتحادیه می‌تواند خیلی مؤثر باشد اما به دو امر مهم نیاز دارد، خرد جمعی و حمایت صنفی، اگر این دو نباشد کاری از پیش نخواهد رفت. برای همین از شما می‌خواهم که پشتیبان هم باشید.
رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران تهران ادامه داد: ما دو مشکل اساسی داریم؛ یکی اینکه خودمان قدر خودمان را نمی‌دانیم. وقتی درصدد تهیه مواد اولیه هستیم پول را کامل پرداخت می‌کنیم اما وقتی زمان گرفتن اجرت فرامی‌رسد حاضر هستیم نه‌تنها از حاشیه سودمان کم کنیم بلکه با ضرر و زیر قیمت هم کار کنیم تا فقط در گرفتن سفارش از رقیب پیشی بگیریم. این‌گونه عمل کردن دستاوردی جز زیان نخواهد داشت. به همین دلیل توصیه بنده این است که به‌هیچ‌عنوان زیر قیمت کار نکنید. مشکل بعدی این است که ما هنوز به‌عنوان یک صنعت توسط بدنه دولت شناخته نشده‌ایم و کماکان صنف به‌حساب می‌آییم؛ به همین دلیل نمی‌توانیم از تسهیلات دولتی استفاده کنیم. این‌ها مشکلاتی هستند که بین ما مشترک‌اند.
ابوالحسنی اظهار داشت: بنده از زمانی که به صنف ورود پیدا کردم به دلیل روحیه پیگیر خود توانستم دستاوردهای خوبی برای اتحادیه چاپخانه‌داران تهران رقم بزنم. ما نیاز به همت و پیگیری داریم. صنعت چاپ در تبریز وضعیت بسیار خوبی دارد و بنده به همه شما بابت آن تبریک عرض می‌کنم. شما می‌توانید با همیاری و همکاری از این نیز بهتر شوید.
وی ادامه داد: چاپخانه‌های کوچک‌تر نیاز به حمایت‌های بیشتری دارند. اتحادیه باید برای این چاپخانه‌ها وقت بیشتری بگذارد. در این بین چاپخانه‌های بزرگ‌تر می‌توانند به‌عنوان اسپانسر فعالیت کنند؛ در همین راستا روز ۱۱ شهریور جشن ملی صنعت چاپ کشور به همت اتحادیه چاپخانه‌داران تهران و با اسپانسری چاپخانه‌داران بزرگ این استان برپا می‌شود؛ چراکه این صنعت برای ما است. ما تصمیم گرفتیم خودمان این جشن را برپا کنیم. هر عزیزی هر قدمی برای این حوزه بردارد ما حمایت می‌کنیم و از ارشاد نیز کمال قدردانی را داریم. سال گذشته ۷۵۰ مهمان داشتیم و امسال نیز مهمانان ما زیر ۱۲۰۰ نفر نمی‌شوند. این مراسم تاکنون در حدود یک میلیارد و هفت‌صد میلیون تومان هزینه در بر داشته که همه این مبلغ را چاپخانه‌های بزرگ پرداخت کرده‌اند. باید توجه داشت که چاپخانه‌های بزرگ و کوچک مکمل یکدیگر هستند. مثالی که آورده شد نشان میدهد می‌توان کارهای بزرگ را با همیاری به انجام رساند.
وی بیان داشت: ما به دنبال مصوبه‌ای هستیم که چاپخانه‌هایی که بالای ۱۵۰ نفر پرسنل دارند از تمامی تسهیلات صنعتی بودن برخوردار شوند. یکی از شرایط تأسیس شهرک‌های صنعتی آن است که این شهرک‌ها باید ۱۲۰ کیلومتر از تهران فاصله داشته باشند تا پروانه صنایع بگیرند. ما رایزنی کردیم تا این شرایط تغییر پیدا کند و این محدودیت برطرف شود. چاپ را در اولویت آوردیم تا چاپخانه‌های داخل تهران نیز بتوانند از این مزایا استفاده کنند. این مطالب را بیان کردم تا شما عزیزان بدانید امکان تغییر با مطالبه‌گری و پیگیری وجود دارد.
وی در انتهای سخنان خود با تشکر از میزبانان این نشست گفت: به صنعت چاپ تبریز که تا این اندازه فعال و پویا است تبریک می‌گویم؛ تبریز در صنعت چاپ حرف‌های زیادی برای گفتن دارد.
عضو فعال اتحادیه باشید
محمود نام‌آور، مدیرعامل شرکت آلتین نام‌آور و نماینده رسمی سان‌کمیکال در ایران اظهار داشت: از قدیم گفته‌اند ابتدا خودت را دوست داشته باش بعد دیگری را، دوست داشتن هم تنها عشق و محبت نیست، بلکه نگاه‌داشتن حرمت طرف مقابل هم هست. تا زمانی که ما حرمت و قدمت چاپخانه خودمان را نگاه نداریم نمی‌توانیم حرمت چاپخانه دیگری را نیز حفظ کنیم. سالیان سال است که از جناب مغانی و انصاری‌پور شنیده‌ایم که بزرگ‌ترین مشکل ما ادامه حیات این صنعت است. با واحدهای کوچک در صنعت چاپ نمی‌توان به حیات این حوزه امیدوار بود. این مسئله مهم را بنده در ترکیه تجربه کردم؛ فعالان چاپ آنجا منیت را کنار گذاشتند، به همدلی رسیدند، چندین واحد کوچک با هم یکی شدند و به این طریق به حیات ادامه دادند. ما به همدل‌تر شدن نیاز داریم.
وی افزود: ما باید با افتخار از شاگردی در کنار استادانمان بگوییم. زمانی که من وارد این حوزه شدم محمود نام‌آور عادی بودم و اکنون به لطف دوستانم اینجا هستم. ما همواره از اتحادیه و دولت طلبکار هستیم. از خودمان بپرسیم به‌عنوان عضو برای این صنعت چه کرده‌ایم. چرا زمانی که باید کاری برای اتحادیه انجام دهیم؛ منفعل هستیم. یک اولاد خوب همواره باید اولاد خوبی باشد نه تنها زمانی که نیازمند است. بنده همواره در خدمت اتحادیه بوده‌ام و جناب مغانی که زنگ می‌زنند حتماً پاسخگو هستم. ما باید یک خانواده باشیم. بودن در کنار هم به‌شرط قدرتمند بودن همه‌مان خوب است؛ نه آنکه دیگری را ضعیف نگاه داریم تا خودمان قوی شویم. برای ادامه حیات باید به باقیات و صالحات فکر کنیم که یعنی آموزش دادن و بذل دانش خویش به دیگری. دوران استادی و شاگردی دیگر تمام شد و باید به فکر آموزش آکادمیک بود؛ همه چاپخانه‌داران توانایی دارند و می‌توانند در این زمینه سرمایه‌گذاری کنند.
اتحادیه مترجم چاپخانه‌ها و دولت
علی عافیت رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران تبریز نیز به‌عنوان آخرین سخنگوی این گردهمایی ضمن خوش‌آمدگویی به اصحاب صنعت چاپ و تشکر از هیئت‌مدیره قدیم به دلیل زحماتی که برای صنعت چاپ تبریز کشیده‌اند، بیان داشت: نیاز هست که اتحادیه و اعضا کنار هم باشند. آمده‌ایم بخشی از مطالبات شما را از دولت بخواهیم. از شما می‌شنویم و پس از سنجیدن برای مطالبه اقدام می‌کنیم. ما مترجم بین شما و بخش دولتی هستیم. اتحادیه وظایفی در قبال شما دارد و امیدوارم بتوانیم با هیئت‌مدیره جدید که یاران بنده هستند کارهای خوبی انجام بدهیم. از جناب بحریه که در این چهار سال زحمات زیادی برای صنعت چاپ این استان کشیده‌اند نهایت تشکر را دارم؛ بنده تا جایی که خداوند به من قدرت بدهد خادم این صنعت خواهم بود.
بیشتر بخوانید: چاپ به گل گشت نراق
ائل‌گلی
نمی‌شود به تبریز رفت و آن همه دیدنی‌ها و جاذبه‌های گردشگری و فرهنگی آن را نادیده گذاشت. همسفران همدل در اصل این بار برای سرسلامتی و تبریک به رفیق همیشه و دوست همپای خود، علی عافیت -که در انتخابات اخیر اتحادیه چاپخانه‌داران تبریز توانست با اخذ آرای همکاران و جلب رأی اعتماد اعضای هیئت‌مدیره بر مسند ریاست این تشکل جای بگیرد- راهی تبریز شده بودند، برنامه‌ای دقیق برای برگزاری جلسات و بازدیدها داشتند و از طرفی کانون کمیاب رفاقت، دورهمی همدل‌ها را بیش از هر چیز دیگری جذاب کرده بود؛ ما توانستیم از خیر بازدید بازار تبریز، ارگ علیشاه، مقبره‌الشعرا، موزه شهریار و خانه پروین، ارسباران و کندوان و آبشار اسکندر و ده‌ها تفرجگاه دیگر بگذریم اما ائل‌گلی را دیگر نمی‌شد ندید.
ائل‌گلی که پس از چند تغییر، در انقلاب ۵۷ به نام درست خود، «دریاچه مردم» موسوم شد، یادگار زمان حکم‌فرمایی سلسله ترکمان آق‌قویونلوها بر ایران است که در عهد صفوی و سپس قاجار مرمت‌شده و توسعه یافته تا امروز چون گوهر شب‌چراغی در دفینه‌ی تبریز دلبری کند.
ائل‌گلی در سبزی درختان و دریاچه خود (با ۵۵ هزار متر مساحت و ۱۲ متر عمق) محصور شده و مأوای خوبی برای تبریزگردان و هر که به مطالعه این شهر بافرهنگ تمایل دارد، است. شانس با ما یار بود که توانستیم به همراه برخی از دوستان، فاصله‌ی میان نشست تخصصی چاپ تا نهار را به خرید کوتاه سوغات تبریز و گشتی در ائل‌گلی اختصاص دهیم؛ چه شعفی.
بذل عشق
نهار روز دوم را مهمان مرد نیک‌نام چاپ، محمود نام‌آور (مدیر شرکت آلتین نام‌آور، نماینده رسمی سان‌کمیکال در ایران و از تأمین‌کنندگان منصف و خوشنام صنعت چاپ کشور) بودیم، همو که مسلکش عجیب با فامیلی‌اش قرابت دارد. نذر عشق بود، حالمان خوش شد، وجود چنین نازنینانی است که به انسان امید ادامه زندگی با همه‌ی بی‌رحمی‌هایش را میدهد، خورشید مهرشان در این زمهریر رقابت‌ورزی‌ها، دل گرم می‌کند؛ خدایشان پناه. همسفره‌هایمان کودکان بی‌سرپرست، زنان سالمند و بی‌بضاعت و بیمارانی بودند که در پناه دست دستگیر این مرد سلیم‌النفس نیک‌خواه، روزگار صعب را فاتح می‌شدند.
خوش‌وقتیم که دوستی چون محمود نام‌آور را در کنار خود داریم و می‌بالیم که در خدمت صنفی چنان باصلابتیم. این ترک‌مرد با هزینه شخصی خود صنوبروار سایه‌سار سر کسانی شده که قبل از او کسی را جز خدا نداشتند. چه انگیزه‌بخش بود حس جوانه زدن امید، چه شیرین بود دیدن لبخند رضایت بر لب کسانی که یار و یاور را فهم می‌کنند؛ پشت و پشتیبان را قدر می‌دانند.
خیلی حرف است، باید به چه درجه‌ای از انسانیت رسید که پیله‌ی مزورانه‌ی این دنیا را به این رسم پروانه شد؟! ایران با تعدد این افراد است که آباد و آزاد می‌شود. محمود نام‌آور کاری بزرگ را به انجام رساند؛ دعا می‌کنیم هرگز هیچ دری بر هیچ دیواری به روی این وارسته انسان بسته نماند.
خداحافظ رفیق
بعدازظهر روز دوم به هم‌نشینی و گل‌گفت و گل‌شنود گذشت و تنها اخطار زمان بلیت برخی از همسفران همدل بود که وقفه‌ای در آن انداخت. غروب را با دوستان باقی‌مانده به تبریز گردی سپری کردیم و تا پاسی از شب و چندی تا سپیده و سلام به خورشید از محفل دل‌چسب رفاقت دل نکندند. عده‌ای از دوستان غروب پنجشنبه رفتند، ما تا صبح جمعه مهمان ماندیم و تعداد کمی هم تا عصر آدینه تبریزگیر شدند.
دیدار تبریزی همسفران همدل، این بار تخصصی‌تر و هدف‌محورتر به انجام رسید؛ چشممان به جمال هیئت‌مدیره جدید اتحادیه چاپخانه‌داران تبریز روشن و اتحاد سراسری اتحادیه‌های چاپ مستحکم‌تر شد و به زعمی، چاپ ایران همسوتر به سمت اهداف خود پیشروی کرد. به تهران برگشتیم، به مشهد و اصفهان و ارومیه و مازندران و گلستان و کرمان برگشتند اما تکه‌ای از دلمان در ائل‌گلی ماند و بخشی از ذهنمان تا همیشه به اشغال خاطرات تبریز عزیز درآمد. می‌دانیم که تا هم‌جواری دوباره همسفران همدل، دل‌تنگی ناشکیبانه طاقتمان را می‌فرساید اما رسم دنیا را چاره‌‌ای جز صبر و انتظار نیست؛ تنور دلهاتان داغ هرم رفاقت، عشق سرنوشتتان.
نویسنده: میلاد حاتمی لندی| تابستان ۱۴۰۲
