میزگرد «زبان فارسی و هویت ملی، پاسداشت و بایستهها» در قالب میزگردهای تخصصی علمی و فرهنگی بیست و دومین جشنواره صنعت چاپ، روز گذشته (۲۹ آبان ماه) در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد. در این نشست به موضوع هویت بخشی زبان پارسی به محصولات چاپی پرداخته شد.
میزگرد «زبان فارسی و هویت ملی، پاسداشت و بایستهها» و بررسی محصولات چاپی
به گزارش خبرنگار چاپ و نشر آنلاین میزگرد «زبان فارسی و هویت ملی، پاسداشت و بایستهها» با حضور یاسر احمدوند معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، علی اکبر ابراهیمی مدیرکل دفتر امور چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و جمعی از صاحب نظران و اندیشمندان حوزه زبان و ادبیات پارسی برگزار شد.
در ابتدای میزگرد «زبان فارسی و هویت ملی، پاسداشت و بایستهها» ابراهیمی اظهار داشت: یکی از مشکلات و معضلات امروز جامعه ورود زبان بیگانه در تولید محصولات چاپی و فرهنگی است. به همین دلیل برای دریافت رهنمودهای صاحب نظران، این میزگرد را برگزار کردیم تا از نظرات این عزیزان برای رفع مشکلات و هویت بخشی هرچه بیشتر زبان در محصولات چاپی بهره مند شویم.
یافتن چهارچوبی برای برنامه ریزی ها
در ادامه میزگرد «زبان فارسی و هویت ملی، پاسداشت و بایستهها» ایرج قره داغی معاون امور مجوزهای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اظهار داشت: آنچه امروز شاهد آن هستیم گرایش به سمت بیگانگان در نامگذاری کالاها است. مگر زبان با هویت یک ملت ارتباط تنگاتنگ ندارد؟ اگر پاسخ مثبت است پس چگونه است که امروز در حوزه نامگذاری کالاها دچار کمرنگی هویت شده ایم؟
وی ادامه داد: پاسخ به این سوالات انگیزه اصلی برای برگزاری میزگرد «زبان فارسی و هویت ملی، پاسداشت و بایستهها» با حضور مسئولان دولتی و صاحب نظران شد تا به این شکل بتوانیم از نتیجه این گفت و گوها چارچوبی را بسازیم که برای برنامه ریزی ها از آن استفاده کنیم.
لزوم توجه به نامگذاری در تولیدات ملی
یاسر احمدوند، معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه میزگرد «زبان فارسی و هویت ملی، پاسداشت و بایستهها» اظهار داشت: موضوع زبان پارسی در ذات خود دارای اهمیت بالایی است اما در برخی مقاطع بایستگی بیشتری پیدا می کند. چندسالی است که نیازمند توجه بیشتری به زبان پارسی از ابعاد مختلف هستیم. تلاش های خوبی هم انجام شده است اما باید بیش از این اهتمام داشت.
احمدوند افزود: هجمه ای که از بیرون کشور به زبان پارسی صورت می گیرد و کم توجهی و بی دقتی ما در داخل کشور دست به دست هم می دهند تا شاهد بحران هایی در این حوزه باشیم. امیدوارم با همفکری اهل نظر تعدادی از این مشکلات را رفع کنیم یا حداقل راه حل هایی را برای برخی چالش ها پیشنهاد بدهیم.
وی موضوع نامگذاری محصولات تولیدی در داخل کشور را یک دغدغه مهم در حوزه زبان پارسی برشمرد و اظهار داشت: اگر کسی سری به فروشگاه های داخل کشور بزند، از تعداد بالای تولیدات داخلی اعم از مواد غذایی، لوازم خانگی و دیگر حوزه ها لذت می برد و شگفت زده می شود. اما متاسفانه نام بسیاری از این محصولات نشانی از ایران ندارد که این نقص موجب سردرگمی بسیاری از افراد برای اطمینان خاطر از داخلی بودن محصولات می شود.
احمدوند در ادامه میزگرد «زبان فارسی و هویت ملی، پاسداشت و بایستهها» افزود: برخی از نام ها حتی انگلیسی یا فرانسوی هم نیستند بلکه مهمل و صرفا دارای آوا هستند که متاسفانه ترویج می شوند و به دلیل شناخته شدن در طول زمان، اقدام برای تغییر آنها تولیدکننده را دچار مشکل می کند. گاهی تاسف می خورم که سال ها پیش در کشور تولید لوازم خانگی با اسم هایی زیبا و قابل فهم مانند ارج، آزمایش، پارس و غیره صورت می گرفت اما اکنون شاهد نام هایی هستیم که مشخص نیست خروجی کدام ایده یا معنایی هستند.
معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تصریح کرد: اداره چاپ وظیفه خود می داند که در زمینه هویت بخشی به زبان فارسی از صاحبنظران این حوزه کمک بگیرد. پیشنهاد من به دوستان تشکیل بخش مشاوره نامگذاری برای تولیدکنندگان بود. در این باره کارهایی هم صورت گرفت برای نمونه شورای پاسداشت فهرستی از نام های ایرانی تهیه کرده است و باید برای اسم هایی که امروز در کشور متداول شده، فکری کرد.
وی در پایان سخنان خود در میزگرد «زبان فارسی و هویت ملی، پاسداشت و بایستهها» اختلال زبان را در برخی رفتارهای اجتماعی موثر دانست و خاطرنشان کرد: زبان محمل فکر و اندیشه است. اگر در نسبت گرفتن با واقعیات و برداشت هایمان نسبت به هویت و کشور مشکل داریم، بخشی از آن مربوط به اختلال در زبان است که باید به این موضوع نیز توجه کرد. مجموع این مباحث موجب برگزاری میزگرد «زبان فارسی و هویت ملی، پاسداشت و بایستهها» شد که امیدواریم در آینده با حضور صاحبنظران بیشتری شاهد برگزاری سلسله جلساتی در این راستا باشیم.
نامگذاری تولیدات، دغدغه ای ملی
در ادامه میزگرد «زبان فارسی و هویت ملی، پاسداشت و بایستهها» محمدجعفر محمدزاده، استاد دانشگاه و مدیر رادیو ایران با بیان اینکه یکی از مشکلات زبان پارسی عدم تلاش کافی متولیان و استادان این حوزه برای گسترش آن بوده، اظهار داشت: متاسفانه بسیاری از افراد گسترش زبان پارسی را یک امر تجملاتی می دانند در حالی که زبان پارسی ارتباط مستقیم با هویت فرهنگی کشور دارد.
وی در ادامه میزگرد «زبان فارسی و هویت ملی، پاسداشت و بایستهها» به بیان تاریخ و قدمت کاربرد زبان پارسی پرداخت. همچنین با اشاره به بیانات و تاکیدات مقام معظم رهبری در ارتباط با اهمیت توجه به این زبان گفت: یکی از مهم ترین دغدغه های مقام معظم رهبری به عنوان بالاترین مقام دینی و سیاسی کشور، توجه به گسترش زبان پارسی است. همچنین در اصل ۱۵ قانون اساسی نیز اشاره شده که پارسی زبان و خط رسمی و مشترک ایرانیان است.
محمدزاده در خاتمه سخنان خود در میزگرد «زبان فارسی و هویت ملی، پاسداشت و بایستهها» خاطرنشان کرد: زبان پارسی یک زبان میانجی، فراگویشی، رسمی و ملی است اما می بینیم که برای مثال تولید کیک با علامت لاتین و انگلیسی یک افتخار محسوب می شود در صورتی که باید بدانیم تولید با نام ملی افتخاری بس بیشتر دارد.
ثبت معادل کلمات روی بسته بندی کالاها
محمود دهقان، استاد دانشگاه و مدیر کانون تبلیغات ویژه در ادامه میزگرد «زبان فارسی و هویت ملی، پاسداشت و بایستهها» در رابطه با نام گذاری کالاهای ایرانی گفت: ایجاد هویت برای کالاها یکی از فعالیت هایی است که من انجام می دهم. باید بگویم دغدغه هویت بخشی و انتخاب نام برای کالاهای ایرانی از سال های پس از جنگ وجود داشت.
وی با اشاره به اینکه باید برای نامگذاری کالاهای ایرانی باید از اسامی با معنای درخشان استفاده کرد، گفت: الزام نامگذاری پارسی برای تمام کالاهای ایرانی باید از طریق چاپخانه ها عملی شود. در رابطه با برندهای ثبت شده نیز پیشنهاد بنده این هست که معادل کلمات روی بسته بندی کالاها درج شود.
دهقان در ادامه میزگرد «زبان فارسی و هویت ملی، پاسداشت و بایستهها» خاطرنشان کرد: وزارت ارشاد در صورت توانایی باید دستور بدهد تا تمام تولیدات داخلی بر اساس زبان پارسی اسم گذاری شوند چرا که نام یک محصول، هویت آن را مشخص می کند. بنابراین انتخاب نام پارسی در رشد برندها تاثیرگذار هستند.
چاپ برگردان پارسی روی محصولات
امیر صدیقی، مشاور رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی نیز در ادامه میزگرد «زبان فارسی و هویت ملی، پاسداشت و بایستهها» اظهار داشت: در بحث نامگذاری کالاها شورای پاسداشت سال ها است که فعالیت هایی را انجام می دهد اما یکی از بحث های مهم در این حوزه، آگهی های بازرگانی هستند که این موضوع نیاز به بررسی های بیشتری دارد.
وی ادامه داد: یک تاجر در وهله اول به فروش محصولاتش فکر می کند. به همین دلیل در انتخاب نام محصول بیش از اینکه به هویت زبانی یا معنای آن فکر کند به سود خود فکر می کند. در این راستا مشکل دیگر تغییر نام برندهایی است که از قبل وجود داشته اند. در این زمینه می توان برگردان پارسی نام ها را روی محصولات چاپ کرد که در مقاطعی هم اتفاق افتاد. اما این اقدام هم شبهه هایی را در رابطه با تبدیل بسته بندی محصولات به واژه نامه زبان های محلی ایجاد کرد.
صدیقی خاطرنشان کرد: یک مسئله دیگر این هست که آیا قانون به معاونت فرهنگی اجازه می دهد که در زمان چاپ بسته های تجاری، آنها را ملزم به پارسی نویسی کند یا خیر؟ موضوع همه این بحث ها به آسیب خوردن منزلت زبان پارسی باز می گردد. بازسازی منزلت زبان پارسی نیاز به اقدامات اساسی دارد که معتقدم معاونت فرهنگی این امکان را دارد اقدامات پایه ای و اساسی تری در حوزه مطبوعات، کتاب و رسانه های جدید در این راستا انجام دهد.
اشاعه زبان پارسی از طریق محصولات تولیدی
عباس مهدوی مهر مدیرکل سابق بازرگانی صدا و سیما در میزگرد «زبان فارسی و هویت ملی، پاسداشت و بایستهها» گفت: ما تصویر درست و روشنی از مسائل در چارچوب قانونی نداریم در صورتی که قانون برای همه یکسان بوده و کسی نمی تواند بگوید چون زبان فارسی اهمیت کمتری در برابر درآمدزایی دارد، بنابراین مجاز هستیم از قانون تخطی کرده و اقدام به پخش آگهی محصولاتی کنیم که نامی مغایر با زبان پارسی دارند. پیشنهاد من این هست که دوستان در حد توان خود در چارچوب قانون ایستادگی کنند و اجازه تکرار این وضعیت و توسعه آن را ندهند.
وی ادامه داد: آیین نامه پاسداشت زبان پارسی اشکالاتی دارد که باید اصلاح شود اما همان مقدار هم چرا رعایت نمی شود؟ برای مثال ابلاغیه ای وجود داشت که نسبت حروف فارسی به انگلیسی باید ۷۰ به ۳۰ باشد اما امروز عکس آن اتفاق می افتد.
مهدوی خاطرنشان کرد: بحث فرهنگ و هویت به جای خود اما باید توجه کنیم اقتصاد، توسعه و تولید از دلایل گسترش زبان های اروپایی بعد از انقلاب صنعتی انگلیس هستند. یعنی وقتی تولیدات از جایی به جایی می رود با خود اسم، مزیت، رویه و فرهنگ می برد. اما در عین حال معنایش این نیست که ما منفعل باشیم و کوتاه بیاییم بلکه باید در حد توان خود برای اشاعه فرهنگ و زبان پارسی از طریق محصولاتمان تلاش کنیم.
لزوم ذائقه سازی برای نامگذاری برندها
فاطمه فراهانی، استاد دانشگاه و مدیر گروه مدیریت فرهنگ دانشگاه آزاد اسلامی در میزگرد «زبان فارسی و هویت ملی، پاسداشت و بایستهها» اظهار داشت: هویت را میتوانیم یک پدیده برساخته از شرایط اجتماعی و پویا بدانیم که می تواند ساخته شود، تغییر کند یا ثابت باشد و در قبال آن رویکردی گفتمانی داشته باشیم که این رویکرد موجب شکل گیری واقعیات اجتماعی می شود.
بیشتر بخوانید: برنامه نشست های تخصصی کمیته علمی و فرهنگی بیست و دومین جشنواره چاپ
وی ادامه داد: اینکه با رویکرد سیاست گذاری به زبان و ادبیات پارسی نگاه می کنیم یا براساس گفتمان سازی می خواهیم به آن توجه کنیم در ذائقه سازی نسبت به کاربرد زبان پارسی اهمیت دارد. اکنون ذائقه ها تغییر کرده است. همین که اصرار داریم محصولمان دارای یک نام ولو وابسته به قومیت های ما باشد قابل توجیه است اما اینکه این اسم به فرهنگ بیگانه شباهت داشته باشد تا بتوانیم آن را در برندسازی به عنوان یک برند بینالمللی به مشتریان ارائه کنیم، هیچ توجیهی ندارد.
وی در پایان میزگرد «زبان فارسی و هویت ملی، پاسداشت و بایستهها» گفت: متاسفانه ما این دغدغه را که زبان پارسی برای ما تبدیل به زبان علم شود را نداریم. فرهنگستان زبان و ادب فارسی باید بیشتر به جریانسازی فرهنگی و ایجاد اهمیت خودجوش در مردم برای پرداختن به ادبیات پارسی اقدام کند.
