چهره های ماندگار

در طول 200 سالی که از ورود صنعت چاپ به ایران می‌گذرد، بزرگ‌مردانی چون «حاج‌ اکبر قاسمیه» بوده‌اند که این صنعت را با فداکاری و از خودگذشتگی خود حفظ کرده‌اند و همین‌ ها هستند که می‌توانند پلی باشند برای انتقال دانش تجربی به نسل جدیدی که قرار است با تکیه بر علم روز وارد این صنعت شوند.

محمد کلاری؛ موهایش سفید است، اما خودش می گوید دلم جوان است. سر زندگی و شادابی اش زبانزد عام خاص است. کمتر برنامه و یا مجلسی می توان رفت و او را جلوی جمع ندید. خاطرات مبارزات انقلابی اش خود به تنهایی یک کتاب می شود.

«اولین و مجهزترین مجموعه چاپی کشور»، هنگامی که این عنوان را شنیدم، با خود گفتم مسلماً مدیریت چنین مجموعه‌ای باید فردی توانا و ازلحاظ مدیریتی بسیار موفق باشد. هرجا که می‌رفتم او را در برنامه‌های علمی به‌عنوان سخنران می‌دیدم، همیشه او را با صفت استاد و پیشکسوت می‌خواندند؛ داوود شایسته خصلت.

پرویز محمدی مدیریت چاپ مشعل آزادی با روی گشاده به استقبالمان آمد. چشمانش از مهربانی برق می زد و گرمی کلامش سردی هوای اتاق را از یادمان می برد. فروردین سال 1336 درست در اولین روز عید در میدان اعدام به دنیا آمد. پدرش کشاورز و اصالتاً اراکی بوده است. 

علی خلیلی برای فعالان عرصه چاپ و کسانی که از دور و نزدیک دستی بر آتش صنعت چاپ دارند نام بیگانه‌ ای نیست به عقیده من، صبور بودن و درستکار بودن زیباترین هدایایی هستند که می‌ توان از او در زندگی فرا گرفت.

وارد مغازه کتابفروشی و انتشارات اسلامیه با ظاهری بسیار قدیمی و درب چوبی 70 ساله با عنوان انتشارات اسلامیه می شویم. جایی که مدیریت آن را برادر بزرگ‌تر سید جلال کتابچی یعنی سیدرضا کتابچی به عهده دارند.

در مراسم افتتاحیه موزه چاپ، آقای غلامرضا سحاب را دیدم. با دقت به وسایل و ابزار جمع‌آوری شده نگاه می کرد و با آقای دمیرچی گرم صحبت بودند، صحبت های شیرین چاپ و خاطره های دور، فرصت را غنیمت شمردم و با او قرار مصاحبه را گذاشتم.

خسرو تقی پور گفت: متولد سال 1322، تبريزی‌ام، از بچگي به طراحي و نقاشي علاقه خاصي داشتم، نقاشي را نزد استاد علي‌اكبر ياسمي از اساتيد بزرگ در اين رشته آموختم. ازآنجا كه پسوند فاميلي بنده نقشي است، می‌توان فهميد كه هنر نقاشي در خاندان ما موروثي است.

«حاج احمد نقاش مقدم» را همه می‌شناسند، نیازی به معرفی ندارند. انسانی بزرگ‌ منش و متواضع که فروتنی را می‌ توان در چهره‌ اش خواند. هیچ ادعایی در مورد شاگردانش ندارد، آن‌ ها را با لفظ همکار می‌ خواند

مردی سخت‌کوش (عبدالرحیم جعفری) با دستی خالی و همتی بلند، آن‌را برپا کرده، دیگر تنها شنیدن یک نام کافی نیست؛ باید او را شناخت و راز این پویایی و پیشرفت را از زبان خودش شنید.

به‌جرأت می‌توان گفت اگر تدابیر اشخاصی چون «محمد بلالی» نبود، گذشته به امروز وصل نمی‌شد. مردانی چون او بودند که توانستند پایه‌های صنعت چاپ را استوار نگه دارند.

برای تهیه گزارش چهره‌های ماندگار این شماره، با کاروان مهربانی همراه شدیم تا بار دیگر به پیشواز یکی دیگر از بزرگان صنعت چاپ برویم. بزرگی که گفتن و نوشتن از او چندان آسان نیست، چراکه با روح بزرگی که دارد قدم‌هایی بزرگ برای سازندگی مملکتش برداشته است. حسن عباسی از پیشکسوتانی است که اهالی صنعت چاپ به خوبی با او و فعالیت‌هایش آشنایند.

لحظات به تصویر کشیده شده، گوشه‌ای از مراسم نکوداشت بیژن درویش، پیشکسوت آموزش هنرستانی و بنیان‌گذار آموزش آکادمیک چاپ در ایران بود؛ شخصی که به اعتقاد فعالان این حوزه نقش بسزایی در بخش آموزش کشور ایفا کرده است.

اهالی و بزرگان نشر ایران کم نیستند و از حیث اعتبار و احترام جایگاه والایی در بین اهالی فرهنگ، هنر و رسانه دارند. اما متاسفانه آنطور که باید و شاید به معرفی این بزرگواران و خدمات گرانقدرشان پرداخته نشده است. به همین دلیل نشریه چاپ و نشر تصمیم دارد که در سال جدید پیشکسوتان و بزرگان این حرفه را به مخاطبان عام خود آشنا کند تا شاید قدر زحمات و خدمات کسانی که عمرشان را در راه تعالی فرهنگ و هنر این مرز و بوم وقف کرده‌اند، بیشتر دانسته شود.

در یکی از آخرین‌ روزهای شهریورماه و در یک پذیرش گرم و خودمانی در دفتر چاپ باستان، مهمان «اصغر اظهری» بودیم تا با هم یادی از گذشته‌ های دور کنیم و آلبوم‌ها را ورق بزنیم.

داوود ابراهیمی از در که وارد شد با دیدن موهای سپیدش می شد به سال ها تجربه او پی برد. بدون هیچ وقفه ای باب گفت و گو را با او شروع کردم. اما بقیه را از زبان خودش بشنویم.

محمدعلی فتحیان، پیشکسوت بزرگی که در دوران جنگ و جبهه، مسئولیت اداره چاپخانه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را به‌مدت حدود 14 سال و در دوران دفاع‌مقدس عهده‌‌دار بود

کوچه‌های تنگ و پیچ‌درپیچ اما پر از خاطرات و تجربه. هر كوچه‌اي را كه عبور می‌کنیم سر از کوچه‌ای تنگ‌تر و باریک‌تری در می‌آوریم. این بار نيز به سراغ پيشكسوتی ديگر می‌رویم. از پله‌های ساختمان قديمی بالا رفتيم، اتاقی با ظاهری قديمی و سرد. سفيدی موهايش حكايت از سال‌ها تجربه می‌کرد. با جثه‌ای ضعيف و صورتی مهربان. با او شروع به صحبت كرديم؛ حاج قاسم شفیعی پسر مرحوم میرزا عبدالکریم نراقی و نوه ملااحمد نراقی نويسنده كتاب معراج السعاده، پیشکسوت این جلسه است.

محمود پیشعلی اینگونه شروع کرد که به سال 1333 در مشهد به دنیا آمدم اما از همان ابتدای کودکی به تهران عزیمت کردیم و برای همیشه در این شهر ماندگار شدیم.

گفت‌ و گو با حاج رضا نیکونام؛ کسی‌ که کوله‌ باری از تجربه و دانش با خود دارد، هم سخت است و هم شیرین. به‌ نظر می‌ رسد که دست تقدیر و خواست الهی ما را به‌ سوی پیشکسوتانی هدایت می‌ کند که خاطرات زیبایی را از سال‌ های دور همچون گنجی در سینه‌ی خود نهفته دارند.